𝐇𝐦𝐚𝐧𝐠𝐚𝐢𝐡𝐧𝐚 𝐥𝐞𝐡 𝐍𝐚𝐭𝐧𝐚 𝐏𝐡𝐞𝐧𝐚 𝐇𝐦𝐞𝐢𝐜𝐡𝐡𝐢𝐚 𝐂𝐡𝐮 !

      Kum 8 tal tap hmeichhia reng ngaihtuah lovin ka awm a. Nupui tur chu sawi loh, ngaihzawng tur tak ngial pawh ka zawng ngai lo. Mahse, ka hun tawng nena inmil zetin amah hi ka tawng ta a ni. Tum lâwk hauh lova thil thleng hi zawngin, tum lâwk loh nunah min hruai ngei ngei zel a nih hi.

      A tirah chuan ṭhian angin ka kawm a, kan inbe ṭhin. Kan inkawm tam tial tial a, ka duh tulh tulh ta mai. Eng vang nge, eng nge a chhan? Eng vangin nge he hmeichhia hi a ni tela ka hmangaih tulh tulh chhan? Hmeichhia ka tawn tawhah chuan a la danglam ber. A changkangin a khaw hawi a zau êm êm a.

       Mize nghet tak, nungchang rinawm, danglam ve mai mai ngai lovin a nun a hrual mum a. A chhûng lam mihring duhawmna ang reng reng, a thawi pawhin hmeichhe dang lakah ka hmuin ka la tem chhin ngai lo. Hringnun hrehawmna leh harsatna thlipuite'n dimna nei miah lo, lainatna tel hlek lova an chhut rawn, mipa thahrui chakna tel miah lova hringnun lo hneh tawhtu a ni.

      A rothapin a hriam hraih a, a rorumin a deh a khirh ru hle bawk. Mahni inrin tâwkna nasa tak nei mi, nun bulṭhut (principle) nghet leh nghing ve mai mai ngai lo nei mi a ni. Mahni hlutna hre chiang tak, chapo hauh si lova mahni inngaihlu thiam, chu a inngaihhlutna chu dawt pakhatmahin a pawlh dal loh a ni a. Belhchian hi a dawl ngawih ngawih mai a ni.

       A rintlakin belhchian a dawl hle a. A tum a ruhin, a lan dan maiah chuan beram no ang, chhûng rila sakeibaknei thinlung ang pu mi a ni. Ngaihtuahna khawng leh khauh tak nei mi niin, mite fak hlawh tur leh amah an thlir dan tur ngaihtuah lovin, amahin ngun taka a zir chhuah leh a hriatnaa innghat zawkin a hringnun a hrual fip a, thinlung thathona nen engkim a hmachhawn ṭhin.

     Mahse, kha leh chen tu lakah mah innghat lovin, mipa thahrui chakna beisei tur nei duh miah lo chunga hnehtu nun nei khân, a mipa duh ber mi han tawng ta a. Engkim min hrilh a nuam a ni ber. A hringnun kilkhawr leh ril ber ber, eng anga te pawh ni se min hrilh nuam a ti a. Pangchan theihtawpin ka lakah a pangchang a. Thinlung zawng zawnga ngaihsak leh duat a phutin a beisei. 

      Duata ngaihsak nuam a tih tluk chiahin min ngaihsakin min duat let thung! A sap ṭawng takin, a zawng zawngin a inpe a. A zawng zawng a beisei let bawk. A mit a sâng a, a khawvel tukverh hawnna pawh a hniam lul lo. Engkim a phâk tâwka a ṭha ber duh mi, beiseia neih tum tlat, thahrui chakna nasa tak nena um ṭhin mi a ni. Rinawmna kawng hren a ngaina a, thutak hmui hnawih hmanga inchei nuam ti mi a ni. 

     Thianghlimna diar khim a ngaina êm êm a, mahni inrin tâwkna kawrfual chu a thuam ngainat ber a ni. Heng zawng zawng khaikhawmna chu, a thinlung taka Pathian ṭihna nei mi a nihna hi a ni. Nu leh pa thu awih êm êm mi a ni bawk. Thu i uar min ti a nih ngat chuan, a nihna chanve pawh ka la sawi chhuak thiam lo zawk a nih hi!

      Mipa tam takin an zuam sual a, an khing phâk hek lo. Hetiang taka hmeichhe khawng hian, mipa tam berin an hmuh loh nungchang nu êm êm, thinlung no leh pangchang ru zet mai, nau pian ṭha an sawi ang maia duat nuam ti êm êm, hmeichhia azawnga no ber mai nihna a nei lawi si! Ka hlauhthawn ber, ngaihzawng nin thut thutna nun ka neih ziah ṭhin ang kha, kha ngei kha vawi khat mah Bawihtei lakah ka la nei lo!

      Mipa mit lak tumna pakhatmah nei si lovin, a inchei dan leh nungchang, a mizia engkimin mipa mit an la a. Mipa thinlung hneh tumna pakhatmah nei si lovin, a kam chhuak leh chezia, a hawiher leh thil thlir dan engkimin amah belchiangtu mipa tawh phawtte thinlung ram a la duai duai ṭhin! Amah an ngaihzawn theihzia leh an duh theihzia thute hmu lo ila chuan, êm êma tih tur thu hmangin a chungchang ka sawi ka inti ngei ang!

      Heng a chhûng lam duhawmna belhchhan tur hian, a hmêl leh pian chu sawiselbo tih tur khawpin an la ṭha leh ta zel a! Mipain hmeichhiaa duhthusam leh zawn kan neih, hmêl ṭhatna, duhawmna, pian thiam, zaidam, khawngaihna ngah leh rinawm, taima leh thawkrim, thianghlim leh fing, fel leh nei nung, kawm nuam leh nelawm, rilru zau leh dik zawng zawngte hi amahah hian zu awm fai vek a! 

       Thingtlang langval aṭanga Muslim millionaire fapa, IAS aṭanga Pastawr, sumdawng hausa aṭanga politician, Pathian thu zir aṭanga awfiser lian, ri mawi lama kalte leh ziakmi, mi tin tih mai turte'n an ngaihzawn rawn, mahse tu mipa lakah mah, "Ka hmangaihin ka duh che" tih ṭawngkam la thlah chhin miah lo zu ni bawk a! E khai, i bialnu a nia i sawi mawiin i fak lutuk mah mah min ti dâwn, ka hria! Mahse, dawt pakhatmah ka sawi si lova ni. 

      A pian nalhzia, a vum mam no duhawmzia, mipa mitin itawm a tih ber tur sakruang kimtlang nei a nihnate hi, nileng sawi tham a tling tak meuh meuh a. Khuavangte ṭhalbea chawi seilen ni mai awma hmeichhe duhawm ber tân, a mipa hmangaih hmasak ber, "Ka hmangaih che" a tih awmchhun ka ni ta tlat mai a nih hi!

     

     A nih engtin nge chuti taka hmeichhe danglam thinlung chu i hneh theih tak bik min tih chuan, ka hre bik lo tih hi chhanna ka neih a ni tlawng mai. "I zei ve khit khet reuh a" tih zawng min ti ngei mai. Mahse, kan inkawm tirh phat aṭangin a lakah zep engmah ka nei lo. Lehkhabu inhawng sa ang maiin amah ka kawm a. Darthlalang anga langtlang nun nen amah ka chhai ṭhin. Tin, a pa a en dan kawng ṭhenkhat, a pa chauhin a pêk theih nun ka hnen aṭangin a hmu ṭhin tih ka hre bawk. 

      Tin, thil dang zawng aiin kan inkawmngeih êm êm mai a ni! Kan inbiak vanglai tak takte kha chuan, belhkhawmin ni khatah darkar 10 dáwn dáwn kan inkawm ṭhin a. A tuk khua lo var se, a hma zawng aiin kan titi a tui zual emaw tih mai tur kan ni ta ṭhin! Thil hi sawi loh kan nei lo a ni ber awm e. Amah pawh hian mak a inti thlu ve ngang a ni ang. A sawi chhuak leh zauh ṭhin a nih hi. 

      Chu hmeichhia ka hmangaih êm êm chu, chuhpuitu danglam ber ka nei ta tlat mai a ni. Natna azawnga natna vâng ber zinga mi, natna khirhkhan leh mi vei zen zen loh, enkawl hautak êm êm chuan, a taa siam tumin mi rawn chuhpui ta tlat mai a. He natna chimawm ber nen, kum chanve aia rei an inbuan hnu hian, a hma zawng aiin amah ka hriat chianna a thûk a. Tu nge a lo nih tak tak tih ka hriat phah ta bawk.

        He natna hian, a hma zawng aiin kan inzawmna a ti thûk zual a. He natna a buan dan kal tlang hian, "Hmeichhia chu thingpuife ang kan ni. Tui sova thlaka chiah kan nih hma loh zawng, eng ang chiaha tak leh rim tui nge kan nih tih a hriat ṭhin loh" tia Eleanor Roosevelt-i, US First Lady thu sawi awmzia tak tak ka hmuh fiah phah ta reng a ni. Thingpuife azawnga chak leh tui ber chu, ka Bawihtei hi a ni si a!

     A natna avangin a thling awmna ruhrel zawng zawng an nâ êm êm reng a. A damdawi lak avangin, a châng chuan a thla dáwnte kein a kal thei lo a. A châng leh a hrawk vün vangin, kâr khat chuangte a ṭawng thei miah lo ṭhin. A lei vün ṭhin avangin, ṭawng harsa tih châng a ngah thei hle a. A taksa nâ lutuk avangin, khumah saisir leh inher hlek pawh a harsat ngawih ngawih ṭhin. A hnârah oxygen an vuah reng a, venflon lah ni se hmun hnihah englai pawhin a vuah a ngai bawk. 

      Heti khawpa nâ tuar si, a natnain a chhilh hneh viau a nih loh chuan, englai pawhin hlim takin min be siam siam thei reng a. A châng phei chuan dam lo a ni tihte ka theihnghilh fo! A tuar a chhel lutukte hi a mak thlawt a. A nat ber lai pawhin, keimah zawk hi dam lo emaw tih mai turin min rawn ngaihtuahin, min rawn duat ṭhin.

      "Min hau lovin min duat rawh aw" min tih chângte hian, ka lung a duap zo vek ṭhin. Mahse, hun a lo kal zel a, a natna hi a nasa tawh riau si. "Ka kalsan hunah che nupui lo nei ngei ngei ang che aw" tih thu te, "Min hmangaihtute hian ka kal hi in phal a ngai tawh. Hetia nâ tuar reng tur hian min duh em ni?" tih thawm a rawn ri chhuak ta fo mai. Ka tuar thiam lovin, ka chhuahchhal ti tih hman ṭhin. 

      Mahni hma ka sialzia ka inngaihtuah phal loh vang a ni si a. Mi inthlahrung ber mai mi lo niin, amah awmpui chawt tur hian Guwahati lama a ni (auntie) leh, Bangalore lama a cousin Super Specialist an inpe tawp a. "Bawihte, enkawl ka hautak êm a. Nang chuan min enkawl duh mah la, i tlin lo ang" min tihna hian, eng ang dinhmuna ding nge a nih a hril zo vekin ka hre ṭhin. 

       Heng zawng zawngah hian, ka tâna Bawihtei hlutna ka la pholang hauh lo. Kei hi mihring ngaihsam leh zawmthaw ru zet mai, mi awlsam leh takna nei lo, thli hawi lam zawng apianga thle ve mai mai ṭhin ka ni a. Ka dawn a tawiin belhchian ka dawl lo hle. Nun innghahna nghet nei lova then kual mai mai ṭhin, tum em em pawh nei lo mi ka nia. Bawihtei nen hi chuan lei leh van ang hlauh kan ni.

       Tichuan, he hmeichhia hian ka khaw thlir dan engkim mai te, ka rilru puthmang leh ngaihdan zawng zawng min thlaksak a. Nun awmze nei leh rintlak, belhchian dawl nei turin zawi zawiin min fuihin min siam thar melh melh a. Chawlhna tuikama chawlh hahdam dan min zirtirin, huaisen min zirtir thar leh ta a ni. 

     Ziak tur ka la ngah em em chungin, duhtâwk dâwn tawh mai ila. "Kan duhthusam tihpuitlinna hunte hi nei ve ila, a nuam tur a nia ti raw" min tihna hian kan engkim a hril zo awm e. Bawihtei hi van kohna chhang turin a inpeih reng tawh a. Mahse, kei leh amah hmangaihtute erawhin a kal mai kan la phal rih si lo. Pahianin engkim a hria e, a thu lovin fanghmir pakhat pawh an boral ngai si lo a!