Thursday, July 24, 2014

CAG Report - II



CAG Report hmasa-ah khan Sorkar sum hmanral leh lakluh tlem kan tarlang a. Tun tumah hi chuan Sorkar sum peipun tum dan kan han zirchiang leh dawn a ni. Sorkar hian sum leh pai a kawlte hi kan hriat theuh angin peipun dan a ngaihtuah ve thin a, chutiang kawngah chuan kan Sorkar hi eng ang dinhmunah nge a din tih i lo bihchiang dawn teh ang.

31 March 2013 thleng khan Sorkar hian Rs 20.91 Cr lai Investment (pung awm beisei a hman) a nei a, Company hrang hrang leh Co-operatives ah sum hi peipun a tum ber a. Gov’t Co. lamah hian Rs 4.12 Cr chauh a invest lai hian Co-operatives lamah hian Rs 16.79 Cr teh meuh a invest thung a. Hei bakah hian Public Sector lamah hian Rs 85 Lakhs a invest laiin Rs 29.34 Lakhs chuang chu Co-operatives lamah hian a invest leh bawk a. Heng zawng zawng a invest naah hian Sorkar hian Rs 59.23 Cr zet zu han hloh a maw le! March 2013 thleng hian hlawkna pakhatmah tel nei lovin Sorkar sum invest hi hloh char char an han ni mai hi ngaihtuah tlan chu a tul tak zet mai. Chutih mek lai chuan Sorkar hian Interest rate 2.60 atanga 7.02% zeta sang chhovin tun kum 5 chhung chu sum a paih char char bawk, hlawk si lo, chan bawk si chu Mizo mipuite hian kan ngaithiam reng dawn em ni?

Sorkar sum indaihloh chhawmdawlna (Debt Sustainability)chungchang tlem han tarlang leh ta ila. Quantum Spread (pawisa pharh zat) leh Primary Deficit hi kum 2011-12 khan Rs 216.27 Cr atanga 89.18 Cr ah tlahniam mahsela, 2012-13 khan Rs 127.09 Cr ah a kai chho leh nghal a. Hei hian chhan lian tak a nei a, Primary Deficit pun nasat vang a ni. 2011-12 khan PD hi Rs 203.27 Cr anih laiin 2012-13 khan Rs 292.34 Cr a kai leh hman avangin sum leh pai chhawmdawl kawngah hian Sorkar hian hmalam pan ai chuan hnungtawlh lamah hma nasa takin a sawn tih a lang chiang hle a ni. Long Term Run atan chuan Sorkar hian sum leh pai chhawmdawlna a nei chau rau sawt hle tihna a ni a, chumi piahlamah chuan nasa takin tuna kan revenue leh capital expenditure mamawhna phuhru tur chuan nasa taka fund a puk ngawt loh chuan hmalam pana kal ngaihna a vang hle tih a lang chiang a, chu chu a lungphanawm ngawih ngawih a ni.

Market Loan atang hian Rs 1599.89 Cr lai mai chu tun kum 10 lo awm tur chhung hian pek chhuah tur a nei dawn a, 55.47 % ang vel lai hi tun kum 7 lo awm tur chhung hian a pek a ngai dawn a, chu chu Rs 887.49 Cr zet a ni. A la bang zawng pawh kum 10 chhunga Sorkar hian a pek tlak a ngai dawn a. Kum 2010-11 atanga Market Borrowing thlek zawng zirchianna atang phei chuan Sorkar hian kum 2020-21 atang hi chuan nasa takin mahni intlanchhuak tura phutna nasa mangkheng a tawh ngei rin a ni bawk a, luhai thlak ve dawn tak a ni.

Fiscal Imbalance (Pawisa hmanral leh lakluh Khaikhinna) hi han enchiang leh teh ang. 2012-13 khan Rs 815.59 Cr laiin Total Expenditure a pun tlat avangin Fiscal leh primary Deficit te hi khuahkhirh ngaihna an awmlo tawp tihna a ni a, chuvang tak reng chuan Fiscal Deficit hi Rs 102.07 Cr leh Primary Deficit hi Rs 89 Cr zetin kum hmasa ai khan a pun phah leh ta a. Chumiin a tarlan chiang pakhat chu sum harsatna kan tawk nasa tial tial dawn tih a ni ber mai.

Financial Management chungchangah duhthu kan samlo lawt lak mai hi a pawi ngawt mai. Mithiam rual tak tak kan nei ve si a, duh angin hna an thawk thei lo nge, chhan dang vang zawk tih ngaihtuah tham a ni. MF&AS kan neih teuh tawh laia hetiang mai maia Accounts vawn hi thil fello tak a ni. Consolidated Fund, Contingency Fund leh Public Account hnuaia sum vawn R&P A/C kan tih mai, Receipt & Expenditure tur chhutlawkna reng reng hi Budgetray regulations duhdan zawma vawn thlap thlap a awm lo reng reng tih theih a ni a. Budget Calendar vawn a ni lova, Department Figures lah chu finfiah hleih theih pakhatmah an awm lova, Control Mechanism phei chu teuh lo tak a ni. Chuta tang chuan Budget atanga ruamhmanna pel chiang lutuk tak maiin sum hmanna a lo awm ta a, Budget Provisions lah hman a ni bawk lova,  chuti anih reng lai chuan hnathawhna tur sum tihluihna a save a hluar em em thung a ni.

Kum 2012-13 khan Total Grants lo kal atanga Rs 5583.97 Cr zeta tam tawrhna chu tullovah a lo thleng a, hei bakah hian Rs 6294.32 Cr zet chu engemaw atan  bika zuah a ni a, chuta tang chuan Sorkar hian Rs 710.35 Cr zet a hum phah a ni. Mahse a sum hum zat khi a tlem, a chhan kan la tarlang ang. Financial Year 2012-13 tawp khan Grants 8 leh  Appropriation (sum hum) atang hian Rs 105.39 Cr lai save ni mahsela, heng sum humtu nia lang Department pakhatmah hian heng an sum hum hi an pechhuak (surrender) miahlo! Sheme 40 atanga Total Provisions (sum chhek khawl) zat hi Rs 405.93 Cr a ni a, hengti zat atanga a taka sum surrender zat chu Rs 268.32 Cr chauh zu han ni lawi si a! 

Khawiah nge an kal bo zawh tak ang le? Department sum hman dikloh hemi dawt lehah chuan kan enfiah thei tawh mai thei a ni.

No comments:

Post a Comment

๐‹๐ข๐ญ๐ž๐ซ๐š๐ญ๐ฎ๐ซ๐ž-๐š๐ก ๐†๐ซ๐š๐ฆ๐ฆ๐š๐ซ ๐š ๐ฉ๐š๐ฐ๐ข๐ฆ๐š๐ฐ๐ก ๐ž๐ฆ ?

              Mihringin kawng engkima a mihring a nihna chi hrang hrang; lunglรชng thei, lunghnรปr ลฃ hin, thinrim ลฃ hin, lawma nui ลฃ hin etc...