Tuesday, December 3, 2019

Saw mihring han lam dan vel chu le !






Mizo kristian tam zawk hi chu thil chik lo mi ni tura lo piang ve hrim hrim anna lai, mi chungchang thu kan sawi duh danah hian a lang chiang ţhin ngawt mai. Harhna inkhawmpui leh inkhawmpui hrim hrim bakah Tualchhûng inkawmpui hmang ţhin kohhran kan ni vek a.

Chutianga hun kan hmanna hlawhtlin leh hlawhtlin loh tehfung ber pakhata kan leklam chu kan zai ţhain kan lam nasain kan hlim em tih hi a ni fo mai. Khuang hnih nena ţang et awta kan han lam hi chu hmuhnawm tham tak a ni ţhin si a.

Mi ţhenkhat, mi aia lam uchuak leh lam maksak tak tak, an lam lai video lo la-a vantlang hriattirna (social media) lama thehdarh kan hmu ţhin a. Thupui (subj) dang zawng aiin kan lawm fal emaw tih turin kawmentu pawh kan tam theiin ţhenkhat ţawngkam phei hi chu fate benga hriata sawi lan chi pawh an ni lo!

Mahse, engkim tehfungah Bible hmanga heng thil ţhinte hi lo teh tur kan nih laiin chutianga tehfung leka mipui zirtir tum kan awm ngai lo erawh kan mize ţha lo lai tak niin ka hre ţhin. Engtin nge Bible-in a sawi dan kha i lo bih dawn teh reng ang.

Philistia mite’n khan Israel fate an do hnehin Thuthlung Bawm an chhuhsak kha a ni a. Davida kha Israel mite’n lal atân hriak an thih tih Philistia mite’n an lo hriat khan amah do turin an inbuatsaih ta nghal a. Davida pawhin Pathian rawnin Philistia mite do turin Rephaim ruam a pan ta a nih kha.

Philistia mite chu Lalpa’n a lo tiam tawh ang ngeiin an han hneh a, Thuthlung Bawm pawh Jerusalem lamah hawn an tum ta a. Mahse, kalkawngah Uzia’n Bawm tla tur venga a khawih avangin a chungah thihna lo thlengin Davida chuan Bawm chu Jerusalem lama a hawnpui ngam ta tlat lo. Tichuan, Git mi Obededom-a inah a dahtir ta ngawt a.

Pathian Bawm kawltute malsawm an nih dan Obededom-ate chhûngkaw chunga thil thlengte hi sawizui châkawm tak a ni. Obededoma-te chhûngkuain Pathian Bawm an kawl avangin malsawmna an dawng tih Davida’n a lo hriatin Jerusalem lama Bawm chu hawnpui zai a rel ta a nih kha.

Kalkawng tluanin rimawi tinreng nen Lalpa Bawm chu an zawn haw ta a. Lal Davida meuh pawh chhiahhlawh nulate hmuh atâna mawi lo khawpin a lam nasa ta a nih kha. Chu chu Saula fanu Mikali chuan a lo hmuhin a zahpui a, Davida chu a chhuahchhal ta vei ngawt a, tifuh lo tak a ni!

Mikali’n Lalpa faka lam Davida a sawisel avanga a chunga thil lo thleng hi rapthlak tak a ni. A dam chhûngin fa reng reng a hring ta miah lo, a ching ta tlat mai a nih kha. Davida khan Mikali’n a lam dan a zahpui thu a hrilh khan Davida khan chu aia nasa pawhin Lalpa fak tur chuan a la lam theih thu a la hrilh ta deuh deuh a nih kha.

Chuvangin nang pawh ringtu, fimkhur hle ang che. Pathian faka lam tam takte lam dan chu tisa phûrna vang a ni teh meuh mai. Mahse, Thlarau Thianghlim pawlna changa mite sawisel hlawh khawpa lam pawh an awm tho ţhin tih Davida nun aţang hian kan hmu chiang hle a nih hi.

I chungah Lalpa thinurna a lo thlen ve loh nân leh i chungah anchhia a lo thlen loh nân i hmui veng ţha la. Social media lama lam maksak i hmu ţhin a nih pawhin ngawih chu i tân a ţha zawk tih hre thiamin fimkhur hle rawh. A nih loh zawngin a chhan hriat hauh si lohin i chungah Lalpa’n thil ţha lo a thlentirin a lo thlentir reng tawh pawh a ni thei si a!



Krista Kohhran Sawiseltute !





He kan ram zimte, kan Theologian tam zawkte Liberal College (Thiangzau; tunah erawh Thlirzau) chhuak enkawl kohhran hrang hrangte sei lenna kawngah miin kohhran thiltih emaw kohhran kalh zawng hleka thu a ziak emaw a sawi emaw chuan pân hnâi la ang maia tuitang lo khawpin a ziaktu/sawitu kan chhuah ţhin.

Kohhran chu sawisel thiang lo a ni lo ve ti chung sia sawisel haw em em, kohhran chu mihring ve bawkte enkawlna hnuaia awm a nih avangin thu a rel sualin tihpalh a nei thei tih pawm siin a thil rel sual emaw tih dik loh tarlangtu erawh hmelma ang dawn dawna endawngna ramah kan chhuak mek a nih hi.

Miin thinlung thianghlim tak, rilru fim tak leh thil awmdan dik taka a thlir duh a nih ngat chuan he Zoram zim tê-a kohhran bil lak vûngna avanga sawi lang hluai si lo, kan thiltih aţang erawha thup rual lohin mi kan inthliar nasa em em a. Kohhranah mai tawp lovin chhiatni leh ţhatni bakah ram roreltu thlan kawng thleng hian he kohhran bil ngaihhlutna hian nghawng a nei lian ta hle a nih hi.

He mahni kohhran bil chawisânna leh kohhran dang reng reng dah hniamna hi Pathian huatzawng tak, Setana’n Zoram kristiante min bum hlawhtlinna hmanraw hlawhtling berte zinga ni lawi si a ni. Pathian inang bia inti ţheuh si hian kan kohhran  mi a nih miau loh chuan eng anga Pathianin a hman, tihdamna hial a kentirte pawh ni mah se, kan biak ina thu sawi phal lotu kohhran nihte hi zah a hun ta!

Chutia kan sawi tak avang mai chuan kohhran puipate hi dem chiam a, kohhran pawl elsena chhuahsan tur tihna a ni lo. A inkhawmna leh thiltihnaa tel pawh bansan tur tihna a ni bawk hek lo. Kohhran hi chhûngkaw lian tak, in khata cheng za ang niin apui anawia rual fuankhawm kan nih hriat reng tur a ni zawk. Joba bu-a kan hmuh angin Pathian fate zingah hian Setana ţhuihhruaite an lo tel ve reng ţhin tih hriat zawk tur a ni.

Tichuan, thuthlung hlui hunah Israel lalte leh mipuite an kal suala bawhchhiatna an neihin Pathianin a kohhran chhûnga puipa ni lo, pawn lam mi a zawlneite hmangin zilhhauna thu a hriattir ţhin a. Mahse, chung Lalpa tirhte chu tam tak thah an niin Lal Isua pawh khan Matthaialeh Luka ziak kaltlangin, zawlnei thattu an nihzia a dam lai ngeiin a auchhuahpui ta a nih kha!

Mahse, chu taka chu tun lai chhana kohhran mi leh puipa tam zawkte hriat thiam duh loh leh ngaih theih miah loh thil a ni ta tlat a ni. Thuthlunghlui zawlnei tê Malakia aţanga chhui leta Zawlnei lian Isaia bu thleng hian kohhran hruaitu leh kohhran (brampu leh temple) sawiselna chhiar ngai lo hlir awmkhawm kan nih a rinawm si loh! Mahse, Zoram kohhrante erawh chuan heng zawlnei angte an lo lana, thu an rawn puan hian an lo nuihsawh vel mai mai ţhin!

Malakia chuan, “Ka maichamah chuan chhang bawlhhlawh in hlân alawm” a tih mek laiin kan rama natna tam ta lutuk lo thlen chhan, “Ngai teh u, nangmahni avangin in chite chu ka zilhhau a”  a ti a, a sawi zawmna phei chu chhiar ngam chi pawh a ni tawh lo! Zawlnei Zakaria kaltlang ve thungin, “Berampute chungah chuan ka thin a rim êm êm a, kelpate chu ka hrem ang” tih hrilhlawkna kan hmu thung!

Zawlnei Hagaia ve thung chuan Zoram kohhran hrang hrangte hmalakna awmze nei lo tihian a rawn tarlang thung a. “Tam tak in ching a, tlem tê in seng si…inhlawhfa chuan ip pawpa thlak mai atân a hlawh a ni” a tih piahah heng thil lo thlen chhan hi a tarlang zui hram a! “Nangni mahni in lam pam ţheuhin in tlan haw thuai ţhin a, ka in chu a râm der avang a ni” a tih awmziate hi rapthlak ta a ni!

Zawlnei Zephania erawh chuan heng a mi intite chung thu, dimna tel hlek lovin, “A zâwlneite chu pawlawh leh bumhmangte an ni a: A puithiamte’n hmun thianghlim chu an tibawlhhlawh a, Dân chu a bawhchhe nasa a ni…mahse mi fel lo chuan zahna chang reng a hre lo.” tiin a sawi thung a. Habakuka erawh chuan tun huna Lalpa mi thianghlim leh dik takte lungawi lohna, “Chuvângin dân thu chuan kori a tu hlei thei lo va, Rorêlna thu a chhuak ngai hek lo…” tiin a puang thung.

Zawlnei Nahuma erawhin sum rawng bawl reng chunga kohhrana Upa leh Rawngbawltu nihna hial nei phate chunga Lalpa lungawi lohna, “LALPA chuan i chungchâng thu-ah thu a pe a, i hming pu tûr thlah i nei lo vang. I pathianho in ata milem siamchawp leh milem chhûnte chu ka tiboral ang a; i thlân ka siam ang; i sual si a.” tiin a sawi hmiah mai a ni.

Zawlnei Mika erawh chuan tun lai huna Pastawr, kohhran hruaitute leh pawl hruaitu, khawvel mithmuha mawi leh zei taka rawng bawl ţhinte hnenah, “Thil \ha lo tih nân an kut chu a themthiam a, hotute’n phût an nei a, rorêltute’n thamna an ngiat a, mi liante’ n an duhsâm sual an hrilh a, an thu rual tlâng a. An zînga mi \ha ber chu buar ang a ni a: mi dik ber pawh chu hnim hlîng nei aiin a chhe zâwk”  a tih tak hi!

Aw, zawlnei Mika hian duhtawk tawh êm êm se ka tih nen kan puithiamte piahah ram  roreltute chung thu dik tak chu, “Zion chu thisenin an sa a, Jerusalem chu khawlohnain. Chumia hotute chuan thamna beiseiin ro an rêl a, chu mia puithiamte chuan hlawh beiseiin an zirtîr a…chuti chung pawhin, LALPA chu kan zîngah a awm lo em ni? Thil \ha lo kan chungah a lo thleng lovang, tiin LALPA chungah a innghat a ni.” tiin a aupui ta piap piap mai a nih hi!

Zawlnei Isaia, Ezekiela leh Jeremia-te kamchhuak phei chu tarlang tawh lo ang, a rapthlak lulai hlawm êm mai! Israel fate hun lai ang bawkin tun hunah pawh hian a kohhranhote chu an kal dan pangngai renga kalin an rawngbawlnate an la chhunzawm reng a. Mahse, chuti chung chuan India rama cancer vei tamna ber, HIV + tam ber lawtlakna, Hepatitis leh kal ţha lo vei tamna, eirûk hluarna, thisen sâng vei tamna ram kan ni ta mek a.

Mika thu ang hian kan chungah thil ţha lo a lo thleng lo ang kan la ti fan a nih hi. Heti chung hian kan kohhran hi a la mangang tawk lo hle a. Fahrah enkawlna hmun tam berna, ruihhlo ngai enkawlna hmun tam lawtlakna Kristian ram kan nih tak hi! Simna tel lo va harhna inkhawmpui huaihawt ching, inlamletna nun nei pha si lo va crusade uar ber kohhrante hi kan harh a va hun ta êm!


𝐋𝐢𝐭𝐞𝐫𝐚𝐭𝐮𝐫𝐞-𝐚𝐡 𝐆𝐫𝐚𝐦𝐦𝐚𝐫 𝐚 𝐩𝐚𝐰𝐢𝐦𝐚𝐰𝐡 𝐞𝐦 ?

              Mihringin kawng engkima a mihring a nihna chi hrang hrang; lunglêng thei, lunghnûr ţ hin, thinrim ţ hin, lawma nui ţ hin etc...