Wednesday, December 10, 2014

Phengphe Nunnem by Zirsangzela

‘Phengphe Nunnem’ hi Zirsangzela phuah niin Autograph ang ema thu un hmang lovin mawi tak maiin Hringnun Philosophy min kawhhmuh a. Tun tum chu ka Philosophy ka pawlh nual dawn a, a sei zual mai thei. Tin, literary piece pawlh hlek hlek ka duh dawn a, in lo hrethiam dawn nia! 

 He hla siamtu hian Khuavel dana Khuannu ruat anga hringfa lo piang tawh phawt chu hmangaih dawng tura duan leh din kan ni tih a hriatna nun atanga a ngaihtuahna kal zelah Khawvel leh a chhunga awmte erawh an za-in hringfa hlimna atana siam an ni tih a han hmuchhuak a! Nimahsela, Hringfa ten hmangaih tur haiin, khawvel tawna luangliamin, Hmangaihna leh kan engkim kan hlan si thin tih a han hmuhchhuah meuh chuan, chumi duh khawp lohna ngei chu Hringnun buaina bul a lo ni tih a hai tawh mawlh lo! Chumi ngaihtuahna atanga Hringnun hriatthiamna lo thleng chuan he hla siamtu hi a vel a ni mai lo, a tina ngawih ngawih thei nia maw le! 

 “Leng der der thangvan zauvah, Partin zu lawr phengpheleng; Thlum tin chhim tlaini lengin, Zal nan run a chham si lo” - Phawngpui tlangsang mawitu Phengphehlep rualte chuan Ruahtui tlak a zawh a Nipui a lo thawtin, an thla zap hulin luidung an zawh chho. An theih tawp an chhuah hnuah Phawngpui tlangsang chung a Van boruak thiang takah thla an zar a. A pa in a Nu pawl a tumna kawngah, Van boruaka thlawk sang bertu ngei chuan, Phengphe La thianghlim lakah thang a chhuah a sin! Chu nunah chuan in itsikna leh elrelna reng reng hmuh tur a awm lo! Lungawi loh avanga titau an awm lo va, lunghnur taka rual khat atanga tal hran tum tlat pawh an awm bawk hek lo! An va mawiin an va duhawm chungchuang tak em ve aw!

Zalenna zau tak mai inpek a hrehlo a, a thinlunga a vei ang ang hrithlak kawnga insum ngai lo mi anihna hi amah ka duh em emna pakhat a ni. A thil tawn leh vei a sawichhuah chang ni a a inhnemna lian tak pakhat lo ni ta chu : 

“Tu nu hrin chuan nge i chungchangah thutlukna siam ngawt thei?
I chan, i tawn leh i paltlang hriatna nei lo fa chu tunge anih?
Thlangthang titi leh thawnthu zawng an hria a ni thei e,
I thinlung chhunga thutak hriatna an neih si loh chuan;
Eng dikna leh nge hmachhuan tur nge i lakah chuan an neih bik?”

Hmangaihna partlan a hlim tak maia an inchhai zawh chuan Phawngpui tlang bawmtu Pangpar tinreng mai ten Parzu thlum tinreng mai an chhuahte chu hlim em emin an tlan za a! An pum a tlai a, an thinlung pawh engthawlnain a khat si thin! Chu hmun thlifim lengkara hmangaihna rimtui tak mai te, lungawina thlifim thaw heuh heuh te, lungrualna ni zung rawn tle siar siar thinte chu he hla siamtu hian a hmuh hmaih mawlh lo! Puar hnapa Pangparzu an tlan zawh chuan lungrual tak maiin thing hnah tinreng vul karah lungrual tak leh lungawi em emin zan mu an chhing ta a, hmuhnawm a va tih teh lul em! Chu hmuhnawm atang chuan a ni,

“Phengphe nunnem zingthla zar insing sa hian,
A thlazar rawng hrang inchhawih mawizia hre lo mahse,
Hringmi mit erawh chuan thilsiam mawi duhawm anih a hai mawlh lo!
Nang pawn hmeltha nihna phena duhawm infawkkhawm,
I tualchaina mualah hmu thiam lo mah la,
Val rianga mit chuan mi bik i nih reng a hmuh hmaih thei love!” a han tih tak na chu!

 “Theih chang ve se lenthiama’n, Tuangtuah par an vullai ni; Chhunrawlah va ring ila, Hringnun sual hnutiang chhawnin” - He hla siamtu hian Mihring lo piang chhuak tawh phawt chuan Hlimna ka nei thei dah law maw tiin Kiltin kiltang a dap ruai thin tih a han hmufiah chho zel a! Tleirawl thisen lumlai chuan Hlimna chu, Hmalam hla takah awma rinna lianpui a nei thin a, Tar upat tuanfum hnu erawh chuan Hlimna chu, Hun kaltawha mi bak awmin a hre chuang si lo! Ngaihtuahna a kal thui vawng vawng a, tah a chhuak ngawih ngawih a, lungawina chu khawnge maw a tuan zawh tak ni le? Eng nge kan lungawina chu ni a, eng chu nge kan hlimna chu ni ta? 

Mihringin a duhber leh thlakhlelh ber chu Hun a ni a, a hman thiamloh ber pawh Hun tho a ni. Kan hun neih ang angte hi hmang thiam tlang ni ila, he khawvelah hian Sualna a tlem thin tur a ni si a! Kan duh ang taka hun kan hman liam atanga sualna lo piang thin, tlanchhiatsanna kan zawn kawnga kan hah si zia he hla phuahtu hian a hmuh hmaih mawlh lo! Chumi hriatna ril tak atang chuan a ni he thu hi a lo pian tak ni!

"Hrungnun a ni emaw Sumdawnna a ni emaw a lem chuang lo,
I hun peipun tuma i hun hmanralna i thlan kawngah;
Fimkhurna leh hriatchianna nen lo chuan hmalakna nei hlek suh,
Pawisa khawhral mai mai ai chuan;
Hun khawhral thlawn hi a pawi hle zawk si a"

Chuvang tak chuan Phengphehlep nun itna chuan vawilehkhatah a nunah nemenlovin thu an sawi a. Phawngpui tlangsang mawitu Fartuah par leh Kawihthuam par kara va len a, thil siam tinreng parvulna, leilung mawina tinreng lan theihna hmunah ngei chuan khua han chuan a, ruahmanna fel tak hnuaia engkim chawrno kara, leilung nen chauha hun va hman reuh reuh a, khawvel buaina leh manganna tinreng hre chang lo leka hringnun hman a chak ta ngawih ngawih a ni! A duhthusam ang khawvel hian Imagine a tluk lohna a awm chuang dawn em ni? Chu hmun atang chuan a lawm he thu hi a hmuhchhuah tak, 

“Hringnun hi a chang chuan mal taka,
Hman liam atan chuan a hreawm thin a,
Hringnun tho hi a chang chuan mal taka,
Hmanral atan pawh a duhawm lutuk fo thin!”

“Phengphe nunnem leh zaidam, Vahkhuai, tho leh hmiripa’n; Parzu dawnza thlir changin; Hringnun hi ka tahpui thin” - Chuti tak maia Pangparzu tlan za a, Van mite ianga induhsak tawnna tinreng leh innghirnghona awm hauh lova Phengphehlep te, Fanghmir te, Khawivah leh rannung tinreng an tlaza a han hmuh chuan hringnuna innghirnghona, tah leh ha thialna, in itsiktawnna, elrelna, chapona, duhamna, mahni hmasialna, inpawngnekna tinreng maite chu a mitthla zut zut a. Siam kan nih chhan anglo lutuka kan khawsakna chuan he hla siamtu thinlungah natna tawp a thlen a, mangang lutukin thinlung lamah a tap chhuak ta ngawih ngawih mai a ni! 

"Tahna Mittui reng tla tur a awmloh chinah chuan,
Mitmeng a lo chau tihna a ni a,
Thinrimna awrawl reng chhuak tur a awmloh pawh hian,
Thinlung a lo chau zo ta a lo ni e"

Hringnuna nat vawng vawngna leh Hahna namemlo lo thleng avanga Buaina, hmanhlel reng renga khawsakna, Sawtpuina awm si lo lo thleng thinte hi Chhungril ngaihtuahna atanga lo piangchhuak Hringnuna a taka kan thlentir an ni fo thin! Ngah nge nau ang kan nuihza mai theih lohva, ngah nge lungrual taka kan tleiza theih loh? Hringnun hi a hahthlakna thlir chuan a va manganthlak tehlul ngai ve le! Chu nun atang chuan he thu hriatthiamna hi a takin a lo thleng ta nghal bawk a,

“Hringnun chuan tahna mittui a chhuah fo thin a,
Tahna Mittui erawh a far chhan a in ang lo thin,
Hringmi tahna mittui a zawnga Na ber erawh,
Mit atanga luangchhuak, biang a luang thla chu a ni si lo,
Hringmi tawna tahna mittui lungchhiatthlak ber zawk a chu,
Hmuh theih lova thinlung chhungril tahna mittui.
Ngaihtuahna zawng zawng bual huh zo vektu ngei chu a ni zawk e!”

“Chhun nipui sensa hnuaiah, Thlir chang thinlai tihlimtu; I sakruang ze tin tial mawi, Par zawng nen an mawi mange” - He hla siamtu thinlunga lawmna lo thleng, thil siam tinreng ten mawi taka Siamtu an chawimawina chu mawi tak leh lungrun takin he hla siamtu hian a han fak zui ta a! Phengphehlep nungchang mawi a hmuh hmaih hauh lo va, a sakruang mawina pawh sawi hmaih a tum bawk hek lo! A mit hi a fingin, a ngaihtuahna hi a ril mang tak e aw! Awhna a zawnga awhna itawm ber a ni lovang maw?

Mihring thinlunga hlim veng vengna chu khawiah nge a awm? Hausakna, nawmsakna, ropuina tinreng kan neihah hian an awm mawlh lo! Retheihna kar pawha lungawina, chhehvela mite ten inhne rem tak maia tualchaiza-na atanga thinglung hlimna leh lawmna lo awm a ni tih Thilsiamte khawsazia leh an nunphung atang hian a hmuchiang em em a ni! Chu chu a ni mawi a tih em em zawk chu ni! 

“Phengphe nunnem Lenthiami, Lo leng leh la kan runah; Kei ariang leh parmawiten, I ngaiin kan kiu vawng vawng” - Mihring atanga lo chhuak tawhah chuan ngenna a zawnga ngenna ngenngawl ber, ngenna a zawnga ngenna zahawm ber, ngenna a zawnga ngenna beidawnthlak ber mai chu he hla siamtu hian a tawp tlarah hian a chhakchhuak ta! Hringnun mawiten an lo vul leh a, Siam kan nih chhan ang taka inhmangaih tawn dial diala kan nun ve theih chu a duhthusam ni mahse, he khawvelah hian a thleng ngai dawn lo tih a hria! 

Chung Pathian hian he ngenna tlawm tak hi rawn ti hlawhtling ni sela, he khawvel buaina leh harsatna karah hian Hlimna chuan par a chhuang thin tur a ni ngai a sin!

Nimahsela, hringnun chu duhthusamna ram a ni tih a hai lova, a duhthusam ramah chuan a takin cheng thei lo mahsela, ngenna siam chu phal a ni tih pawh a hai bawk hek lo! Hetiang tak maia hringnun thatna tura luangliam hi tunge maw kan neih tawh ngai a, chuti ema hringnun sualna chu tahpui tawh ngai le? 

No comments:

Post a Comment

𝐋𝐢𝐭𝐞𝐫𝐚𝐭𝐮𝐫𝐞-𝐚𝐡 𝐆𝐫𝐚𝐦𝐦𝐚𝐫 𝐚 𝐩𝐚𝐰𝐢𝐦𝐚𝐰𝐡 𝐞𝐦 ?

              Mihringin kawng engkima a mihring a nihna chi hrang hrang; lunglêng thei, lunghnûr ţ hin, thinrim ţ hin, lawma nui ţ hin etc...