Shall I compare thee to a summer's day?
Thou art more lovely and more temperate,
Rough winds do shake the darling buds of May;
And summer's lease hath all too short a date:
Sometime too hot the eye of heaven shines,
And often is his gold complexion dimm'd;
And every fair from fair sometime declines,
By chance, or nature's changing course, untrimm'd;
But thy eternal summer shall not fade
Nor lose possession of that fair thou ow'st;
Nor shall Death brag thou wander'st in his shade,
When in eternal lines to time thou grow'st;
So long as men can breathe or eyes can see
So long lives this and this gives life to thee.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Nipui khaw thiang nen ka han khaikhin ang che?
Ani ai chuan nang chu i mawiin i rinawm hle si;
Nipui pârte chu thli chhe vakvaiin a chhem ţil mai mai e,
Ngaih hman rual lohvin a vul hun pawh a tawi si;
Chungturni lah chhum râng kâra a bik bo loh leh,
Nipui sat vanglai tak chu tawrh zawh mi a ni si lo;
Leilungin duhawmna tinreng a chhuah ţhinte meuh pawh,
Nipui vanglaia khuarel chhiatna lakah an chuai mai ţhin;
I vanglai duhawmna erawh chuai hian a mawi lo ve,
Mawina tinreng i chhawmte làm an chûl ngai lovang;
Thihna meuh paw’n i lakah hnehna a chang lo’ng e,
Ka lengzem hla chuai lo turah i cheng reng tawh ang;
Khawvel a chuai hma loh mihring dam chhûng zawng,
Chuai ni hmêl rêng i hmu tawh dâwn lo a ni zawk e!
He hla hril bulţan nân Shakespeare-a hian thiam takin zawhna, ‘Nipui khaw thiang tak nen ka han khaikhin dâwn che em ni ang?’ tiin, Rhetorical zawhna mawlmang tak, mahse mi tin hriat thiam theih tura ţawngkam lerh ni si lo, mahse hmangaih zûn kai chiai si, a lo dâwngsawngtu tâna hei tluka zawhna duhawm in zawh leh ngaihna awm thei chuang tawh lo tur, zawhna phena a rûka hmangaih ber chawisânna leh fakna thu inzam tel bawk si a han zawt ta a.
England ang ram vawt leh hnâwng, ruahtui tamna leh chhum zin phui mupna angah chuan, Mizote tâna favang khaw thiang leh boruak nêm tak lo her chhuah hun tluka sik leh sa nuam a awm lo ang bawkin, sapho tân chuan an nipui lai hun, thing tinin pâr an chhuah a, boruaka thinlung zangkhaina leh zalenna rim nâm chiaina hun tluka hun nuam leh, hun duhawm a awm thei tawh chuang lo.
Kumtluana an hun nghahhlelh ber nipui leh nipuiin a rawn ken tel, khawvel mawina leh hmuhnawmna zawng zawng chu, a tleirawl hmangaih ber duhawmna leh hmuhnawmna nen Shakespeare-a hian a han tehkhin chho ta a. Zawhna duhawm ber tih hial tur chu, chhanna azawnga chhanna ngainatawm ber, zawhna duhawm ber lehthal ţhak khawp thei hmangin a han chhang zui zat a nih hi!
Nipui khaw thiang tak ai thlawt chuan i duhawmin, ani ai thlawt chuan i zia pawh a nghetin i rinawm zawk ka ti hle si a, tiin faknain bul a han ţan ta a. Shakespeare-a hun laia Temperate an hman reng rengin mi zawiawi leh nungchang nelawm tak, ti thawt thawt lo, bawih hnâp sawina a ni zel a. Shakespeare-a hian duhthawh takin a ngaihzawng chu, nipui aia a duhawmna leh, nipui khaw thiang tak aia ngainatawm a nihna a rawn puang chhuak ta a ni.
Tlar thumnaah hian ‘The darling buds of May’ tiin Symbolism mawi tak, Nipui rawn thawt tirh hun aiawh sawina kan hmu a. Chu nipui hun duhawm tak chu Personification-ah ‘rough winds’ hmangin, sawisaka a awm dan min hrilh ta a. Nipui a rawn thawt tirh hun laia, thli thaw vûk vûkin hnah a chhem ţil chum chum lai Imagery hmuhnawm tak chu han thlir la, i mur chem chem ve tho ang ti raw?
Shakespeare-a thu leh hla hi chu a heti tlat zel a. Tlar khat lekah pawh thu tam tak, inhne rem zaihin a khung thiam a. A hla tlar hnih khat lekah hian rei tak min cham khawmuantir thei tlat zel a nih hi. Tlar li-naah pawh chu nipui lo lan chhûng chu hun rei lo tê a nihzia, a ngaihzawng anga rinrawla neih mi a nih lohna, a ngaihzawng laka Nipui famkim lohna chu hmeichhe ân thiam ber ang maiin a han sawi chho ta hlawk hlawk mai a nih hi.
Tlar nga-na kan en chuan nipui laia ni sa vul mai, tawrhhlelhawm tak chu Metaphor ‘eye of heaven’ hmangin a rawn tehkhin a. Nipui ti nipuitu ber pawh thil tawrhhlelhawm takah chhuah khawloh sakin, a châng leh chhum dum kârah lawm hman lek loha a bik bo thu hmangin a han sawi hnâwm thul! Inhnial nikhuaa lamţang atân Shakespeare-a aia thlan tur an awm chuang ang em ni?
Tlar rûkna-a Ni a Personify dan leh, ni hmelhmang Metaphor hmanga ‘his gold complexion dimm’d’ tia a han chirhtheh kual vel hi chu pui tak a ni! Tlar sarihnaah hian Leilunga duhawmna nei thil tawh phawtte, khuarel chhiatna leh khuarei laka an chuai dan, an mawina leh duhawmnain tawp chin an neih dan, a hnu tlar zela a ngaihzawng erawh chuai ve ngai lo pathiante ang a nihzia tihfiahna turin thu a han chhampual ta a.
Tlar kua-na kan han kai chiah hian, ţawnghmang thiam theihtawpa ngaihzawngte fakna leh chawimawina thu kan hmu chho ta reng a ni. He tlara a ngaihzawng hlimthla (Imagery) kan hmuh mawlmang tak, ‘eternal summer’ tehkhin thu nalh mang kheng hmanga a rawn chhep chhuah tluka thu lawmawm hi, ngaihzawngte hnen aţanga dâwn leh tur a awm thei tawh chuang awm lo e.
Tlar sawmna-ah hian chu a ngaihzawng duhawmna leh mawina chu engtikah mah an chuai ve theih ngai loh tur thu hmangin a thuchheh a han uar (Hyperbole) zual sauh sauh a. Mihring lo piang tawh phawtte chu chuai leh mai tur kan nih hre reng mah ila, duhthusam theihna thinlung neitu he mihring hian, a theihtawp chhuaha uara duhthu a sam hi Siamtu pawhin min phalsak tlat a lo ni.
Tichuan, tlar sawmpakhatnaah hian Thihna chu rawn Personify lehin, chutih rual chiah chuan Davida thihna hlimkawr ruam Sam 23-naa kan hmuh ‘Shade’ ngei kha, thiam takin Shakespeare-a hian a rawn kharchhawng ta a nih hi. Shakespeare-a hian Metaphor leh Personification hmangin he hla hril hi a rawn chawi nung a. Chu taka chu mitthlaa kan lo hmuh fiah theihna turin Imagery fiah felfai takin a thuam mawi belh ta a nih hi.
Thihna meuh pawhin a ngaihzawng mawina leh duhawmna a ţhiah theih loh tur thu leh, mihring dam chen, khawvel dam chhûng zawng, a hla hril chuai thei tawh loh tur kaltlangin, a ngaihzawng chu pathiante ang maiin a vul reng tur thu hmangin he hla hril ropui hi a khar ta a ni. He Sonnet pumpuiah hian tlartir thumal inang, Anaphora an tih ‘So long as men can breath, or eyes can see, So long lives this and this gives life to thee’ te, Vowel thumal inang ‘Shake’ leh ‘May’ tiha ‘A’ thumal Assonance pawh hmuh tur a awm neuh neuh a.
‘I‘ thumal lam rik dan inlalawn pawh tlar 5-9-ah hian kan hmu a nih hi. Aw le, sawi tur la tam mah se, duh tawk mai dâwn tawh ila. Engvangin nge he Sonnet hi khawvela Sonnet mawi ber ang hiala an ngaih, tiin ka ngaihtuah fo a. A Sonnet zingah hian Sonnet 18 aia mawi leh thûk, nalh leh ril tih kei chuan ka nei ve khanglang hlawm a. Mizo-a ka lehlin khi Shakespeare-a sonnet ka lehlin zingah chuan Free Verse kan hmanna awmchhun a ni.
Mizo thu leh hla khawvelah tun hnai hian hla hring huang bikah, nasa taka hmasawnna hmuh tur lo awm ta hi a lawmawm hle a. Hla hring hlang awmna lehkhabu a chhuak zawih zawih mai a nih hi. Mahse, Ţhuamtea Khawlhring thu leh hla ang deuhin, mi tam zawk kut chhuakte hi chu, ‘A ti tel lo a ruhkawl fi ţhiau mai’ a tih ang deuh kha an ni a. Hmasawnna tur a la tam hle. Ţhangthar hla hril phuahtute hian, Free Verse hmanga phuartu nei miah lova hla hril, hla rua pawh hmang hek lova phuah an awlsam hle a.
An kut chhuak tam zawk pawh hi, hetiang deuh vek hi an ni tih mai awl tak a ni. Mahse, chu chuan hla hril hlutna a belhchhah hran lo a. Mi tam tak ngaihzawn rawn an ni thei bawk hek lo. Tin, hla thu chei mawina (Literary Elements/Terms) hman thiam kawngah nasa takin hmasawn kan mamawh tih, kan kut chhuak aţangtein a hmuh theih bawk. Hman hmanah Vankhama leh Biaklianate’n Figure of Speech mawi tak tak, an chhehvel leh hmuh theih reng an khawvel aţangin an lo chher chhuak tawh ţhin a.
Ţhangthar zawkte erawh chuan phuahchawp ngialngan lutuk, ngaihzawnawm hek loh hla thu hmangin, chhûngril khawih che thei khawpin hla rua an chelek thiam lova, inzir tumna an nei bawk hek lo em ni, tih mai tur a ni ta mêk a. Hla hril huanga an dai ngam chin leh an dai phâk chin, an tuipui zawng han thlirte hian, mang a lo ang ru deuh hlek ţhin a nih hi. Plato-ate’n hla hril an huat chhan ber, mi thinlung leh ngaihtuahna dawi â thei khawpa thu leh hla chelek thiamna kan la hlat viau tlat a nih hi.
Hla hril phuah kawnga zawm tur dân zam neuh neuh, hla hril phuah dan kawng bik nei hmanga kan hlate kan phuah thiam hunah, chung kan hlate chu hla thu chei mawina leh hla rua nalh tak tak hmanga kan sawngbawl thiam hunah, tun aiin kan hlate hian mi nunah thu an sawi ring zawk ngei ang a. Hla hril thiltihtheihna pawh nasa zawkin a lo la lang ngei ang. Chu hun a lo thlen theih nân chuan, hmasawn zel tura inzir chiah kan mamawh niin a lang mêk a nih hi.
A tawp berah chuan, engvangin nge he Sonnet hi khawvela Sonnet mawi berah an chhal? Mi tin chhiar theih tura mawlmang, mawi leh thûk bawk si, tehkhin thu leh hla rua mawlmang leh fiah tak hmanga, Sonnet phuah dan tur kimchang zawm thlap chunga, hriat fiah awl tak, ngaihzawnawm bera a chhuah theih vang tih loh theih a lo ni lo. Tak a, he a ngaihzawng kan tih leh ţhin tleirawl hi, mipa a ni tih erawh hre ta reng ila!
No comments:
Post a Comment