Friday, June 17, 2022

𝐑𝐢𝐡𝐭𝐥𝐚𝐧𝐠 𝐦𝐢𝐧 𝐥𝐢𝐚𝐦𝐬𝐚𝐧 𝐥𝐞.




Hringnunah hian thil thleng vâng tak, thleng zen zen lo, a lo thlen chhunah erawh ngaihthah theih rual loh, hriat reng fo tawh tur thil a lo thleng ţhin. Chhirlen (football) khawvelah chuan Messi a rawn lang nawlh a, tui hleuh inelnaah Phelps-a a rawn piang nawlh bawk. Intlansiakah Bolt-a a rawn tlan phe zuai zuai a, Billionaire khawvelah mi dangdai Musk-a kan hmu nawlh bawk. Zorama thu leh hla khawvelah pawh Zohmun khaw chhuak Pu Lalnuntluanga a rawn inlâr thut a, kan thu leh hla khawvel a rawn ţhawng harh zawk a nih kha.

Sipai tlangval pakhat, a hming Thanglalmuana a awm a. Chu sipai tlangval chuan a vanglai takin ram leh hnam tân a nun thapin, râl do turin an in lum a chhuahsan ta a. Râl ramah, dorâl leh thosi lêng kâra’n hringnun thawnthu a ziak chho mawlh mawlh a, vanneihthlâk takin râl kut a tuar lo hlauh bawk. Tichuan, chawlh a lak theih ve leh phûr takin an in pui lam panin a rawn haw ta vang vang a. Mahse, vanduaithlâk takin rêl chhûngah thia chhar a ni ta si a ni! Chu tah chiah chuan Pu Lalnuntluanga chhûngrila Stream of Consciousness awmte, lungrûn si, lungchhiatthlâk bawk si chu hla rua nalh thei ang ber hmangtea puan chhuahin an rawn awm ta a ni. 

Thanglalmuana thih chhan hi chiangkuang taka hriat a ni lova, a ruangin an in a thlen meuh chuan a rim a lo chhe tawh nen, hmanhmawh takin thlanah vuiliam a ni zui ta mai a. Vanduaina thuah hnih an chunga lo thleng ta phùt chu, Thanglalmuana nu leh pa, a û leh nau, a chhûngte tân chuan tawrh thiam rual a ni lo. Tawrh zawh rual loh chhûngril natna chu, mihring ţawngkâ hmanga sawi chhuah thiam rual a nih loh avangin, hla thu mawi leh lûngrûn thei ang ber, Zofate thu leh hla khawvela hausakna thlentu ni bawk hmangin Pu Nuntluanga hian a tupa sûnna hla a lo phuah chhuak ta a ni. 

‘Sarpui lian leh awmlâi si lo, ka tuar nêm thei lo ve’ - He hla châng khatna, he hla tlar hmasa berah hian mihring thinlunga zawhna leh tawrhna thûk ber hmuh theihin a awm nghal a. Pathianin Adama hnenah, ‘Adam, Adam, khawiah nge i awm?’ tia zawhna nâ tak a zawt ang mai khân, he hla phuahtu pawh hi a tupa thih chhan hriat lohna chuan nâ takin a vel chiam a! Tlangvalah pawh sipaia ţang lai, rilru leh taksa fit ţha êm êm si kha, rêl chhûnga thi tlaw zuara chhar a han ni ta ngawt mai kha, zawhna hlir zawhna hlirin an ngaihtuahna a luah lo thei lova ni.

A hla tlar hnihna kan en chuan, kan sipai tlangvala chanchin kan hmu ta a. ‘Pheisen darfeng ram chhan ka nau duat laite kha; Tinkim dawn zo hlimte’n siang lam hawn rêlin maw aw’ tiin. A tupa hi chhuang taka a koh rual chiahin, a tân chuan naupang duhawm tak kha a la ni reng tih kan hmu thei. A duty-na hmuna tihtur ţul ang ang a tih zawh hnuin, hun rei tak chhûng a hmuh tawh loh a chhûngte chenna hmun lam panin, phur takin he sipai tlangval hi rêl hmangin an in lamah a haw chho ta tih kan hmu thei bawk.

‘Lirpui rûn sei khâwl lian rum vûng vûng chhunga’n maw, Lai tha khuai ang chawlin rihtlang min liam san le’ – tih kan hmu ta a. Rêl sawi nâna lirpui rûn sei khâwl lian a rawn hman fuh tluk zetin, chu rêl sawi fiah nâna double adverb vûng vûng a rawn hmang chhunzawm zaih fuhzia hi kan hmu thiam em? He hla phuahtu rilzia, hla rua a hman thiamzia hi hmuh loh tum pawh ni ila a hai theih ngang loh! Lal hla ang thluama mawi leh zahawm, thiam tak leh zei taka nulain buh a ţhap ang maia hla rua a han ţhap kual thiam hi, sawi mai aiin ngaihthlâkin a fiah zawk!

Rêl Symbol atâna lirpui rûn sei khâwl lian a rawn hmang mawlh hi, han thual nawn leh loh atân chuan a uiawm thlawt a nih hi. Hla hril phuahtute zingah rau rau pawh, mi ropui bik leh themthiam zual bik an awm ţhin a. Rêl symbol a rawn hmanna hla rua avang ngawt pawh hian, Pu Lalnuntluanga hi hla hril phuahtu zingah pawh mi bik tia chhiar reng fo a phu tawh ang. Chutah, tlangval sar veng vawng thi sawi nâna ‘lai tha khuai ang chawlin’ tia Simile mawi tak mai a rawn chhep chhuak zaih maite hian, kan hla phuahtu zei hawihzia a tarlang chiang hle a nih hi.

An sawi hi tak tak ni maw? Ţum khat chu Pu Hawla CM lai khân an khua a rawn tlawh a niawm a. An khaw kawng chhe lutuk siam ţhat dilna hla a phuah chu, Pu Hawla pawhin thiam a ti lutuk a, a nui ringawt e, an tia lawm. Dawt pawh va ni suh!  He hla châng hnihna hi lo en leh ta ila -

Aw, ka neihchhun ka nau duat lai sakruang ka chul nem maw,
Thlafam dairial channa zan tam pawh liam mah se;
Thingpui rem khar hawna buan ang pawm ka nuam che aw,
Thingpui ri ruai khar lai hawn zai an rêl si lo,
Sakruang chul lovin maw piallei rûn i rem le.

Thanglalmuana chhûngte tâna nâ êm êm mai chu, a ruang duh ang thâla a chhûngte’n an tuamhlawm thei lo leh an menpui thei lo lai hi a ni tih, hla thu aţangte hian kan hre thei awm e. Kalkawnga a ruang thang rei zawng hi hre lo mah ila, ni tam a liam hman ang tih a hriat theih a. Tichuan, hla phuahtu hian Symbol mawi êm êm mai hmangin kuang a rawn chawi leh ta a nih hi! Hla chei mawitu leh thinlai déktu, pipute’na kha leh chen an hla phuahte an lo tuam mawina Symbol chher kawngah Pu Lalnuntluanga hi a û veng veng hle mai!

Pipu hunah thingkung kuang ker kuak hman hun lai a awm a. Tun hunah erawh kuang kan siamna hmanrua a changkang ta. Thanglalmuana ruangin a pian a seilenna in a rawn thlen dan chuan, a thisen zawmpuite lung a ti awi thei mawlh lo. Kuang chhûnga a ruang an zalh tawh, rimchhe ţan tawh bawk si chu thlahlel taka han pawm vawng vawng an va châk ngai êm! Mahse, chu chu a rem ţeuh tawh si lo. Chu lai taka chu lungrûn thei ang berin he hla phuahtu hian a rawn au chhuahpui ta a.

Feet 6-a thûka Thanglalmuana an zalhna kuang an thlak thla riai riai, vawi khat chauh a hmêl hmuh châka a kuang chhin han hawn leh rem tawh si lo, chu avanga thinlung tawt leh ipik lutuk lai tak chu, Imagery mawi tak hmangin he hla phuahtu hian a han chham chhuak ta a. A phuah thiam êm avangin, thlana Thanglalmuana thlah liamtute zinga awm ve ang maia mawiin min awmtir thei a nih hi! ‘Sakruang chul lovin maw piallei rûn i rem le’ tiin, Thanglalmuana ruang ţawih chhe mêk tur chu ngaingam lovin, a sär ţhat vanglai hlimthla tak mitthla chung zel leh, thil lungte’n an ei chhiat ngai loh tur ang hrimin a tupa hi a thlah liamta a ni.

Ka nau duatlai i tel lo chuan engtin nge ni ang le? 
Tangka rothangpui leh i vulmawi hawnte hi;
I duh ai ang ram dawn lungrûk min hrilh si lo, 
I tel lo chuan hringnun kalsiam ka rêl thiam lo, 
Ka tawn mangmawlah tal, i lungrûk min hrilh rawh.

Châng thumna kan en chuan, he hla phuahtu hian mawi zet maiin Thanglalmuana thawh chhuah a pawisa rawn hawn sawi nân, ‘Tangka Rothangpui’ tih Symbol a rawn hmang leh a. Lal Rothangpuia kha Kumpinu tâna hna a thawh ţhat êm avangin Kumpinu aiawhtu chu Thangliana khân, i duh duh min dil rawh a ti ta a. Rothangpuia lah â hek suh, Kumpinu pawisaa lalpa lem chuang kalh kha hre ru ran chungin, ‘Tangkaa ka hmêl tih lan ka thlang e’ a ti ta then a! King George-a hmêl rau rauah pawh Rothangpuia hmêl ang ber kha an zawn buai phah ta chiam a nih kha.

Chu taka chu he hla phuahtu pawh hian hla ruaah a rawn chher ta a ni. Thanglalmuana khân ruahmanna chi hrang hrangte pawh a rilruin a siam ve ngei ang. Mahse, chung a duhthusam angte chu engmah sawi chhuak hman lovin, thihna kut vawtin a man ta mai si a. A hlawh a khawlkhawmte mai bakah chawimawina a dawn chi hrang hrangte chu engtia han tih tur nge tih a chhûngte hre lo mangang lai hmêl turte chu, he hla phuahtu themthiam zarah kan mitthla zuai zuai thei a nih hi maw le! Chauhthubarawh tak meuh meuhin, mumang lamah tal a duh dan han sawi turin, Thanglalmuana thlarau a au ta váwn váwn mai hi zawng, a lungchhiatthlâk teh zawng a nih hi! 

Ka bungdawntuai thlafam chan zawng tlâng tin deng kim ngei maw, 
Pheisen darfeng ngurpui lallian chawimawina nen; 
Sakruangah parmawi leh rimawi tinrengte nen; 
Sakruang hma an hruai e, pheisen darfeng rualte’n; 
Vohbik chawimawinate khuanu’n malsawm rawh se.

Châng tawp ber hmanga he hla a khar dan mawlh mai hi! A tupa a han faka a han chawimawi thiamzia hi hmuhhmaih theih rual loh niin, mitthlaa a tupa thih nia sipai rualin tawtawrawt hama thlan lam pana sipai thuam famkim nen a kuang an zawn dan zawng zawngte an lo lang iarh iarh a. Sipai dana invuiliam aia duhawma leh ropuia inthlah dan, he leiah hian a awm tawh bik chuang awm lo e. Thanglalmuana chu mi naran mai ni lo, vohbik a nihzia kan hriat loh mawlh a hlau a. Mahse, chu chu chapo takin a sawi lang hauh si lo. Tlawm takin, chhuanawm thei ang ber siin a tupa hi he hla phuahtu hian a thlah liam thiam tlat a nih hi. 

Aw a nâ e, min chhingzo awm ang maw thlafam ngaih hi, 
Lirpui kiu ruai chhûnga silhpuan zial nghengin maw;
Sakhmel chul riai riai a chhâm ang a zâl tur chu, 
Ka dawn sei ngam love aw; 
Lunglai min run ngei e; lunglai min run ngei e.

Aw le, mi tam tak tân chuan a sei lutuk mah mah tawh ang! He hla thunawn hmang hian he hla phuahtu hian lusûn natzia thiam takin a rawn phuah chhuah a ni ngawt lo. Lusûn tawh zawng zawngte hnenah zawhna zawtin, kei ang êm hian in tuar nâ ve meuh ang maw ti khawpin a tupa hi a sûn a nih hi. He hla hi zirlaibu lamah an la sengluh ngei ka beisei a. He hla kal tlang hian tun tlai hla phuahtu tam zawkte hian, hla phuah kawnga hla rua hman thiam leh thiam loh kâr hlatzia, hla cheimawitu ber, Literary Devices hman thiamin hla a thuam mawizia an hmuh fiah thiam ngei ka beisei bawk.

Zofate kan dam chhûng zawng he hla hian hriat reng a hlawh tawh ang a. Mitthi ngaih hla, sûnna hla hei zat an phuah tawh zingah he hla tluka thûk leh ril, mawi leh nalh, heti takin hla rua a lo hman thiam theih tih pholang thei hla dang a piang zen zen tawh lo a nih pawhin, a hriat thiam theih êm êm ngei ang le. He hla hian hla phuahtute nunah chona thar siam se la, hla kan phuah dâwn apianga ruahţham loh hla phuah châkna thinlung min neihtirtuah lo ţang ziah tawh bawk rawh se. 

No comments:

Post a Comment

𝐀 𝐩𝐮 𝐳𝐨 𝐧𝐠𝐚𝐧𝐠 𝐥𝐨𝐯𝐚 𝐧𝐢!

      Ni chuan chawhnu a thlang her bûi tawh nangin, khaw laia ennawm pakhat, ennawm azawnga dangdai ber vangin mipuite chu an thu a saisa n...