Saturday, July 11, 2020

𝐃𝐚𝐧𝐢𝐞𝐥𝐚 𝐇𝐚𝐩𝐭𝐚 𝟕𝟎 & 𝐍𝐢 𝟐𝟑𝟎𝟎 𝐚𝐰𝐦𝐳𝐢𝐚.



 

(Hapta 70 & Ni 2300 chhuizauna)

 

            Lal Isua ngeiin, “Tiţiautu tenawm, zawlnei Daniela sawi kha hmun thianghlima dinga in hmuh hunah chuan (a chhiar apiangin a awmzia hre rawh se” tia a zirtirte hnenah hun awmzia hrilha, a lo vaukhan lawk ang khan, Daniela hapta chhut dik hi a pawimawh êm êm a nih hi. He hapta  hi chhut sual fe fe an lo awm nual tawh reng a, chuvangin chhut dik kan tum tlat dawn a ni.

 

            Daniela bung 2-na aţang hian Daniela’n inlârna hmuin, khawvela lal ram lo la ding tur chanchin, bung 7-na chho vel thlenga inlârna a hmuhte lo thlen dik chhoh zat zat dan ngaihnawm tak, Pathian ropuizia tarlangtu chanchin hi ka ziak tho nangin, a sei dawn lutuk avangin ka telh ta lo mai a. Daniela Hapta pawh fiah tho tur siin a tawi thei ang berin ka ziak tih kan hre hmasa dawn nia.

 

𝐇𝐚𝐩𝐭𝐚 𝐚𝐰𝐦𝐳𝐞 𝐜𝐡𝐡𝐮𝐭 𝐬𝐮𝐚𝐥 𝐩𝐚𝐰𝐢𝐳𝐢𝐚 : Daniela bung 8:13 kan en chuan, “Zing leh tlai sânghnih leh zathum thlengin; tah chuan hmun thianghlim chu thenfai a ni ang,” tiin Pathianin Daniela hnena Israel fate tâna hun ruat anih dan kan hmu a. Daniela Hapta 70 kan tih erawh hi chu, bung 9:2 a, “Kei Daniela hian….Jerusalem chhiatna hlen a tiam hun chhûng kum zât chu ka lo hre thiam ta a, kum sâwmsarih chu” a tih kha a ni Mahse, an inzawm tlat tih erawh kan hriat a pawimawh hle.

 

            Mi pakhat, Baptist Evangelist, William Miller-a hi lo bih hmasa ta ila. Amah ang hi mi tam tak an awm tih i hria ang u. Tichuan, Miller-ate chhut dan chuan, khi zing leh tlai 2300 tawpna chu, fimkhur leh uluk theihtawpa an chhut hnuah, Juda Calendar anga chhutin March 18/19, 1844, (1834 Nipui – 1844 Nipui) khan a lo thleng dawn, an ti ta a. Hetih lai hian US-ah khuan mi maktaduai 9 vel awmin, he hun chhutna hi a dik ngei ring mi sing 5 aţanga mi nuai 1 lai an awm a ni!

 

            Mi sing 5 chuangte chuan Philadelphia-ah Lal Isua kha an lo hmuak ta a. A boruak tur vel ka han mitthla hian, boruak a han rih dan turzia, an han phur tlan dawnzia ka ngaihtuah ţhin. Mahse, an rin angin Lal Isua a lo kal ta awzawng si lo! Baptist kohhranin Miller-a hi an hnawtchhuak a, Miller-a erawhin tlawm a la tum ta chuang lo. Hun awmzia a han chhut nawn leh a, 22 Oct 1844 zawkah Lal Isua a lo kal dawn a ti leh a. A lo kal chuang lo!

 

𝐄𝐧𝐠𝐭𝐢𝐧 𝐧𝐠𝐞 𝐡𝐮𝐧 𝐚𝐰𝐦𝐳𝐢𝐚 𝐚𝐧 𝐜𝐡𝐡𝐮𝐭 : He zing leh tlai 2300 leh Daniela Hapta 70 lo inţanna chu, “Jerusalem tung ding leh sa ţha tûra thupêk a chhuah aţanga…” tih a nih avangin, he hun thuhrûk bul lo inţanna chu, Jerusalem tung ding tur leh sa ţha tura Israel fate Jerusalem-a an kir hun hunah, tih kan hre thiam thei ta a. Zawlnei Jeremia’n, “Babylon tân kum 70 chu a kin ve leh ka rawn kan ang che u a, he hmunah hian ka kirtir leh ang che u” ti-a a lo sawi lawk tawh ang takin.

 

            Zawlnei Isaia pawhin bung 44:28-ah, Persia lal Kura chungchang thu, Pathianin chhiahhlawha a hman tur thu leh, Israel fate Jerusalema kirtirtu tur a nih thu kan hmu reng bawk a ni. Ezra bu kan chhiar chuan, (1:1-3; 6:3-8, II Chro 36:22-23) ahte hian, Babylon awptu Persia Lal Kura leh Lal Daria te hian Juda mipuite hi, an rama kira temple sa ha tura an chhuah an phalsak thu kan hmu chiah reng a. He hun hi mi thiamte chuan Juda Calendar-a BC 457 kha a ni e, an ti ta a ni.

 

            Tichuan, he BC 457 aţang hian Daniela bung 8-a zing leh tlai 2300 leh Daniela bung 9-a Hapta 70 (hei hi nakina kan chhui tur) chu a inţan ta niin an chhut a. A ni 2300-na chu kum 1844 AD kha a ni ngei tlat a ni. Kum 1844 February-a Isua a lo kal tak lovah chuan tiin, he ni 2300 bakah hian Daniela Hapta 70 rei zawng chu thla 7 a nih avangin, ni 2300 aţang hian an belh a, Oct thlaa lo kal turin an la ring ta fan a! Isua a lo kal duh tak ngeng si lovah chuan, mi tam tak nun a chhiat phah ta hlauh zawk a ni.

 

            Mahse, Miller-a thu leh hla pawmtu zingah ngaihdan thlak duh hauh lo an awm ta a. Daniela’n khawpui leh hmun thianghlim thenfai tur a tih hi, Van lam  Jerusalem zawk a ni e, an la ti leh ta zel a. Tichuan, kum 1863, Isua lo kal an rinţhelh aţanga kum 20 zet a liam hnuah, Seventh-day Adventist kohhran hi an lo din phah ta a ni.

 

𝐄𝐧𝐠𝐯𝐚𝐧𝐠𝐢𝐧 𝐧𝐠𝐞 𝐡𝐮𝐧 𝐚𝐧 𝐜𝐡𝐡𝐮𝐭 𝐝𝐢𝐤 𝐥𝐨𝐡 – Daniela hrilh lawkna, “Jerusalem tung ding leh sa ţha tûra thupêk a chhuah aţanga…” tih hi han chhiar leh ta a. Tichuan, i baibul keu ang che. Lal Kura leh Daria te hian Jerusalem sak ţhat thu an pe ngei alawm. Mahse, Daniela chuan sak ţhat ngawt thu a sawi lo, Jerusalem tung ding tura thupêk a chhuah aţangin a ti tel kher a nih hi! Chu hun chu engtik lai khan nge a lo thlen tak?

 

𝐒𝐜𝐨𝐟𝐢𝐞𝐥𝐝-𝐚 𝐬𝐚𝐰𝐢 𝐟𝐢𝐚𝐡 𝐯𝐞 𝐭𝐡𝐮𝐧𝐠 𝐝𝐚 : Kum zabi 20-na a lo ni a, Baptist kohhrana thuhriltu Dr Scofield-a lo langin, Lal Isua’n Israel-te Sakawlh leh a ţhuihhruaite laka chhandam tura Olive tlâng a rawn rah phel phawk hmain, he leia a kohhrante chu mi thianghlim lawr hmangin a sengkhawm hmasa phawt ang, tiin thu a rawn nei ta a. Hei hi Protestant kohhran tam zawk pawm dan a ni ta a ni.

 

            Scofield-ate ngaihdan chuan, Daniela leh a zawlnei dangte kaltlanga Pathianin Israel fate laka a thutiam chu, he leia a kohhran a seng zawh hnuah a lo thleng ang a. Daniela Hapta 70 aţang hian Hapta 69-na thlengin a lo thleng famkim tawh a. Hapta 70-na erawh mi thianghlim lawr zawhah a lo thleng chauh ang. Tichuan, Hapta 69-na thlenga hrilh lawkna a thlen famkim tawh laiin, Hapta 70-na hian a zui nghal zat si tih, Daniela inlârna kaltlangin kan hmu a.

 

            Tichuan, Hapta 69-na leh Hapta 70-na inkârah hian, keini Jentail, a kohhranhote hun, Daniela hmuh lawk loh, khawngaihna hun (thurûk) a lo tlazep ta a. A ţanchhanah Rome 11:25 (a dang pawh awmin) kaltlangin Paula’n thurûk kan hriat loh a duh loh avangin, “Jentail-te famkimna a lo thlen hma loh chuan, Israel mi ţhenkhatte chungah chawlawlna a lo thleng rih a ni. Chutichuan, Israel mi zawng zawng chhandamin an awm ang” tiin a lo sawi reng a ni.

 

A nih si chuan, Daniela zing leh tlai 2300 chu eng hunah khan nge a lo inţan tak?

 

𝐂𝐡𝐡𝐚𝐧𝐧𝐚 𝐚 𝐩ê𝐤 𝐝𝐚 :    Scofield-ate ngaihdan chuan, he ni 2300 hi December 6, 167 BC a Greek lal Antiochus IV Epiphanes-a’n Jerusalem a rûna, temple a tihbawrhbansak khan inţanin, ni 2300 a han rala, March 27, 160 B.C a General Nicanor-a a thih khan a kin ta a ni, tiin. Mahse, Apocrypha bu-a I Maccabees 4:52-54 kan keu chuan, 167 BC aţanga kum 3 hnu, Dec 14, 164 BC khan an temple chu tithianghlimin a awm thuai a, chuvang chuan Daniela ni 2300 nen hian a inmil thei tlat lo.

 

𝐙𝐢𝐧𝐠 𝐥𝐞𝐡 𝐭𝐥𝐚𝐢 𝟐𝟑𝟎𝟎 𝐢𝐧ţ𝐚𝐧𝐧𝐚 – Daniela hnena vantirhkoh Gabriela’n inlârna a han hrilh fiah ta a. Zing leh tlai 2300 chu, Daniela bung 9:25 thu angin, “Chuvângin, Jerusalem tung ding leh sa ţha tûra thupêk a chhuah aţanga…” tih a ni ta a. Chu mi hun an chhut chhuah tak chu, 445 BC kha a ni ta a ni.

 

            A hma khan BC 457 a lal Daria leh Kura thupêk in inlârna a tih famkim theih loh dan kan sawi tawh a. Tichuan, Nehemia bung 2 kha ngun takin han chhiar teh. Lal Artazerzia kum 20 a lal kumin Nehemia khan, lal hnenah Jerusalem-a kal dilin, “…khua chu ka va din leh ang e” a ti ta chat a, Daniela inlârna chu 445 BC aţang hian a lo inţan ta a ni.

 

            Jerusalem sa ţha tur hian thupêk pali lai a awm a. 538 B.C. (Ezra 1:1-4 leh 5:13-17), 517 B.C. (Ezra 6:6-12), 458 B.C. (Ezra 7:11-26) leh 445 B.C. (Nehemiah 2:1-8) te hi an ni a. I baibul la chhuakin, khawi ber hi nge Daniela inlârna - Jerusalem tung ding leh sa ţha tûra thupêk zingah rintlak ber ang tih hai theih a ni lo reng reng a ni.

 

            Daniela inlârnaa zing leh tlai 2300 aţang hian Daniela Hapta 70 kan tih hi kan sat hek dawn ta a ni. An bulţanna erawh inangin, 445 BC khan a lo inţan ta a. Hriakthiha, lal a tih hi Isua niin, lal anga sabengtung chunga chuanga Jerusalem a luh ni pawh 6 Apr 32 kha a ni ta a. Tichuan, BC 445 – AD 32 inkârah hian kum 483 (chu chu hapta 69) chiah a awm ta a. Ezra huna Calendar (ni 360) hmanga kan chhut chuan, BC 445 aţanga ni 173,880 chu AD 32 chiah hi a ni ta a ni.

 

𝐃𝐚𝐧𝐢𝐞𝐥𝐚 𝐇𝐚𝐩𝐭𝐚 𝐜𝐡𝐮 – Daniela hian bung 8-ah khan inlârna a hmu ta a. Chung inlârna a hmuhte chu a hrilh fiahna dilin Daniela khan Lalpa a nghak ta char char a. Kum 12 a ral hnuah chauh Pathianin Daniela hnenah Gabriela kha a tir ta a, nghak rei tak a ni. Tichuan, Israel fate tân bik liau liaua hun ruat, Daniela Hapta 70 an tih mai chu, bung 9:24-27 ah khan kan hmu ta a ni.

 

            Daniela 9:25 chuan, “Bawhchhiatna tikin tûr te, sualna titâwp tûr te khawlohna thianfai tûr te, hmun thianghlim ber chu hriak thih tûr tein i mite leh i khawpui thianghlim tân hapta sawmsarih ruat a ni e. (I)  Chuvângin, Jerusalem tung ding leh sa ţha tûra thupêk a chhuah aţanga hriakthiha, lal a lo awm thlengin hapta sarih a ni ang, tih hre fiah thiam ang che. (II) Tin, hapta sawmruk leh pahnih hnuah chuan hriakthiha chu tihbo a ni ang a, a tâwpna thleng pawhin indona a awm ang, chhiatnate chu a inruat sa a ni.

 

            (III) Tin, hapta khat atân mi tam tak hnênah thuthlung nghet tak a siam ang a; tin, hapta chanveah chuan inthawinate leh thilhlante a tibâng ang; tin, tiţiautu chu enawmna thla chunga chuangin a lo kal ang a; tin tâwpna, lo thleng ngei tûra ruatsa thleng chuan thinurna chu tiţiautu chungah chuan leih buak a ni ang,” a ti a.

 

            Daniela Hapta 70 hi, kan chhiar zawh tak chiah angin Hun 3-ah lo ţhen leh ta ila -

 

Hun 1-na chu Ezra hun aţanga Isua lo lan thlengin Hapta 7 a ni ta phawt a.

 

Hun 2-na chu, Hapta 62-naah hriakthiha, Lal Isua chu kraws-ah khenbeha awmin kan hnen ata lak bovin a awm ta a. Tichuan, AD 70 khan Rome-in Jerusalem pawh an chhu chhe ta a nih kha.

 

            Tichuan, hun 1-naah hapta 7 awmin, hun 2-naah hapta 62 awm lehin hapta belhkhawm zat chu hapta 69 a lo ni ta a ni. Mahse, Daniela Hapta hi hapta 70 a ni si a, hapta 1 la thleng ve lovah hian eng thil nge lo thleng ta? Hapta khat hi kum 7 tihna a ni tih, a chunga kan thil chhut danah khian kan hmu ta a. Tichuan, Hapta 70-na, kum 7 chhûng awh turah heng thil hi a lo thleng dawn ta a ni.

 

            Hapta khat (kum 7 chhûng) atân mi tam tak hnênah thuthlung nghet tak a siam ang a; tin, hapta chanveah chuan inthawinate leh thilhlante a tibâng ang; tin, tiţiautu chu enawmna thla chunga chuangin a lo kal ang a; tin tâwpna, lo thleng ngei tûra ruatsa thleng chuan thinurna chu tiţiautu chungah chuan leih buak a ni ang.

 

            He Sakawlh hian Israel fate nen kum 7 atân thu an thlung dun ang a. Mahse, hapta chanve (chu chu kum 3 leh a chanve)-ah Israel fate chu phatsanin, Temple-a a ţhu tawh ang a. Israel fate chu chibai in bûktir a tum dawn a. Tin, khawvel pawh awp nghalin, sakhaw pakhat min biaktir a tum tawh ang. He Daniela sakawlh lo lan huna hreawmna nasat dan turzia, Israel fate an khawngaihthlak dan turzia chu Isua ngeiin a sawi chiang hle a. (Mat 24:15, II Thes 2:3 chhiar rawh)

 

𝐑â𝐩𝐭𝐡𝐥𝐚𝐤 𝐄𝐥𝐭𝐢𝐚𝐧 : In chhiar zo em? Sakawlh a lo la lan loh chhan, Thlarau Thianghlim seng a la nih loh vang leh, kohhranah tluksanna a lo la thlen loh vang a ni tih i hre tawh ang. Hapta 70-na hi Daniela mite Israel fate chung thu sawina a nih tlat avangin leh, he hapta chhûngah ngei hian Thupuan bung 6-19 hi a rawn thlen dawn avangin, he Hapta 70-na hi Hreawm Nasa Tak (Great Tribulation)  tih an vuah phah ta bawk a ni.

 

𝐇𝐚𝐩𝐭𝐚 𝟕𝟎-𝐧𝐚 𝐡𝐮𝐧𝐚𝐡 𝐜𝐡𝐮𝐚𝐧 : Sakawlh hnuaia Israel fate’n hreawm nasa tak an tawrh lai leh, Daniela hrilh lawkna lo thlen dikzia tichiang turin, Thupuan bung 11 chuan, “Khaw thianghlim (Jerusalem) chu thla 40 leh thla 2 (kum 3 leh a chanve) chiah chiah an rap bet ang” a tih hunah, Pathianin Israel fate’n an Messia an lo hriat theihna turin Thuhretu pahnih, pakhat van tiping thei (Elija) leh tui thisena chantir thei (Mosia emaw Enoka a nih ring an awm) Pathianin a tir chhuak a. An thuhril tur an hril zawh ve leh, leilawt aţanga sakawlh lo chhuakin anmahni chu a tihlum tawh ang.

 

            Lei mite’n an hmuh lai rengin vanah hruai chhohin awm mah se, Sakawlh zuitute chuan Pathian an rin phah dawn chuang lo. Chuvang tak chuan Pathianin chungpikna 3-na hmangin a hrem zui tawh dawn a ni. Hetih mek lai hian Israel fate chu sakawlhin nghaisain, thah chimih vek tumin khawvela a lamţang sawrkar râlthuam tinreng nen Jerusalem panin, Armageddon indona a lo thleng tawh ang.

 

            Israel fate harh chhuakin hmana kum 2000 chuang liam daih tawha an tihlum Isua ngei kha, an Messia nghah a nihzia an hre tawh ang a. Ţanpuitu auin, Krista chu a mi thianghlim (kohhranho) nen a rawn chhuk ang a. Olive tlâng chungah khuan a ke nghatin, he tlang hi a phel phawk tawh ang. Sakawlh leh a ţhuihhruaite chu tihboralin an awm ang a. Kum sang rorêl a lo hun tawh ang.

 

            Heng thute hi kum 20 liam ta aţanga ka thinlungah a riak reng ţhin a, eng ang pawhin han tal khawvel ţhin mah ila, Baibul hun awmzia hi a rûkin ka thlir reng ţhin. Mak deuh maia Pastawr Chhawnate’n an inlârnaah hun 7 inchherchhuanah in luh dawn avangin tih te, kum 7 a vei chuan malsawmna maicham a lo hnai ta deuh a, an tih leh inlârna hrang hrang kan zawlneite sawi ka ngaihtuah ţhin hian, Daniela Hapta 70-na lo thlen hma ngei hian a ni dawn lawm ni, kan ram hi khawih a nih dawn, tiin ka ngaihtuah ţhin.

 

𝐊𝐞𝐢𝐧𝐢 𝐌𝐢𝐳𝐨𝐭𝐞 𝐡 : Mi tam tak chuan Baibul-ah kan chanchin a inziak lo, zawlnei hnuhnung ber pawh Isua a ni an ti ţhin. Heng mite hian ngun takin Lal Isua’n tehkhin thu hmanga Israel fate hnenah, grep huan neitu, grep huan enkawltu tura a ruatte leh grep huan neitu fapa, grep huan enkawltute’n an lo thah dan a sawi hmanga, Israel puipate meuh pawhin anmahni a sawi chhan tih an hriatte khan Isua’n an hnenah, “Chu mi avang chuan Pathian ram chu in hnen ata laksak a ni anga, rah chhuah tur hnam hnenah pêk a ni ang” (Mat 21:43) a tih awmziate hi vawi khat tal an chhut ve tawh ngai ang em le?

 

            Israel fate’n thil lawilo an tih avanga Pathianin chîa sawi tham pawh ni lotein ka thiktir ang, a tih ang ngeia Paula pawhin Israel fate’n an thîk theih nân che u, tia Jentail a sawi hnam hi tu hnam nge ni ang le, ti pawhin an chhut ve tawh reng ang em le? Lal Isua’n rah chhuah tur hnam a tih leh, Mizote zawlneite’n Lalpa suat bang zawngin Zoram thar, Pathian malsawmna tinreng hnuaiah an chen tawh ang, an tihte hi vawi khat tal thlunzawm tumin kan zir ve tawh ngai em ni?

 

            Engmah hriat chian reng ka nei lo, mahse mak tih deuh deuh erawh ka nei a ni zawk si a! Pu Saikhuma leh zawlnei dangte’n dik êm êma rambuai lai an lo hrilh lawk te, Saisihchhuah an sawi laia kan nuih mai mai, tunah lem kawng sal kulak duai mai a han ni ta lawi si te, hunbi hrang hranga zawlnei lo chhuak tawhte’n inthurual ang hrima Thim Thuah Hnih leh Zoram Thar chanchin an sawi dialte pawh hi mak ka ti êm êm a ni.

 

            A tawp berah chuan kan Pathian hi inlamlet ching, thu a tiam tawh pawh sût ţhin mi a ni tih kan Baibul hian min hrilh láwm láwm a. A zawlneite’n Zorama tawrhna lo thleng tura an lo sawi lawk tawhte pawh hi, Ninevi khuate ang bawka vaivuta ţhingţhi a, Pathian hmaa tlawm taka a zahngaihna kan dil phawt chuan, kan ram hi chhiatna lakah min hum êm êm ang tih hi ka ring tlat a. Mahse, kan ram hruaitute leh kan Berampu te’n, an thinlung puan pawt thlera an âwmte chuma Pathian hmaah kan ram tâna thupha chawina leh sual simna hun an hmang duh lova, sawmna an hnawl tak si-ah chuan, kan chungah hian eng pawh thleng se, Pathian chu kan mawhpuh thei ngai lo ang.

 

Amen, lo kal ta che, Lalpa Isua tih theih a va hun tak êm!

 

             

 

           

 

No comments:

Post a Comment

𝐋𝐢𝐭𝐞𝐫𝐚𝐭𝐮𝐫𝐞-𝐚𝐡 𝐆𝐫𝐚𝐦𝐦𝐚𝐫 𝐚 𝐩𝐚𝐰𝐢𝐦𝐚𝐰𝐡 𝐞𝐦 ?

              Mihringin kawng engkima a mihring a nihna chi hrang hrang; lunglêng thei, lunghnûr ţ hin, thinrim ţ hin, lawma nui ţ hin etc...