Mi hrâng famta JF-a’n Shakespeare-a thu leh hla a lehlin khân, Shakespeare-a ţawngkam hman ang diak diakin (Literal Translation) a letling lo tih kan hriat ka ring a. A hun lai mipui nawlpui ngaihnawm tih tur leh, hriat thiam awlsam tur zawngin Hamlet-a leh lehkhabu dangte kha a letling ţhin tih, a kut chhuak kan en chuan kan hmu thei awm e.
JF-a khân Mizo hnam nunphung milpuiin (Cultural Adaptation) lehkhabu a letling ţhin a. Shakespeare-a’n ‘…When yond same star that’s westward from the pole. Had made his course t’ illume that part of heaven, Where now it burns’ tia thu a remte kha JF-a chuan, ‘Khi, zangkhaw mei hêma arsi khian tuna thing buk zâr hmawr a thlen hun lai takin…’ tiin Zopa kut chhuak lemchan ang maia chhiar theih turin a rawn letling a nih kha.
Kha khân a kut chhuak min ngaihhluttir zual ni pawhin alang. Chu bakah Shakespeare-a ţawngkam, a sap ţawng awmzia ang ni lo, (Linguistic Amplification) anga ţawnghmang danglam daiha lehlin pawh a ching hle bawk. Ophel-i’n a pa chungchang a sawina – ‘How should I your true love know From another one? By his cockle hat and staff…’ tihte hi lo en ta ila.
JF-a chuan, ‘A suak, a tak rim ka thlei thiam lo, Val zawng sakhmel pâr leh diar ze ţial, Dam tui ang an luang hmun e’ tiin a letling daih a. Mahse, lehlin (Translation) dan kalphung zawmtu rau rau zingah chuan, themthiam berte zinga mi tih loh rual a lo ni lo! JF-a zet kha chu a kut vei lam han chai pha ngai tur kan nih lohzia, he lehlin aţang ringawt pawh hian a lang chiang a nih hi.
JF-a hian Shakespeare-a lemchan a lehlin hian, thu pawimawh lo chin nia a ngaih, a thawnthu ziarang ti hmelhem chuang si lova paih ţhen, (Elision) an tih mai a hmang nasa hle a. Hamlet leh Romeo & Juliet a lehlin hi, Shakespeare-a kut chhuak nen en mil ta ila, lehlin hmaih (Elision) a ngahzia kan hmu thei a nih hi. Mahse, chu chu mipui nawlpui tân chuan a kut chhuak chhiar ti nuamtu, thâwk la hman lêk lova a thu ziah hmanga min thununna hmanraw pakhat a tih loh theih si loh.
Shakespeare-a ‘Much Ado About Nothing’ ka lehlin vete kha chu, a ngialngana (Borrowing Traslation) lehlin, a theih chin chinah zirlai naupang mitthla chunga ka lehlin a ni a. A Mizo lova, JF-a lehlinte angin Zo ziarang a kai chiai lo reng a ni. JF-a kut chhuak (lehlinte) kha a ngaihnawm êm êm vek a. Mahse, College lamahte an han zir chhoh takah kha chuan, Shakespeare-a kut chhuak zuk zir chhuah kilh kelh nân chuan, rinrawla neih chi niin alang lo. Tu emaw ni khân Hamlet-a kha a letling ve a, JF-a kut chhuak nen danglamna sawi tur a awm lua lo!
JF-a’n Hamlet a han lehlin hian, Shakespeare-a’n Bernado, Francisco leh Marcellus-te titi 21 lai bawhkânin bul a han ţan ta a. Bulţan nâna Horatio-a a ţawngtira, ‘In thil chu zanin a rawn inlâr leh tawh em?’ a tih hi, a tihsual palh a ni nghal a. He thu sawitu chu Horatio-a ni lovin Marcellus-a zawk a ni.
Marcellus-a vekin a chhanna, ‘Bernado, he kan thil hmuh hi Horatio-a hian a awih ve tlat lo mai a’ tihah pawh hian, Horatio-a’n an thu sawi a awih loh chhan a letling tel lo bawk a. ‘Horatio says ‘tis but our fantasy’ tiin râl an ven laia Hamlet-a pa thlarau rawn inlâr an hmuh chu, an suangtuahna mitthla vel mai mai niin Horatio-a hian a ngaihsak a ni.
Tichuan, an han titi chho zel a, Hamlet-a pa thlarau a rawn inlâr ta a. Horatio-a’n tu nge a nih inhriattir tura, ‘By heaven, I charge thee, speak’ tia a han biakna hi, tun lai ţhangthar You Tube vela thawnthu lehlin chhiartu leh Film letlingtute chuan, ‘Pathian/Van hmingin thu ka pe a che’ an tih ngei ka ring a.
JF-a erawh chuan, ‘Vanram hmingin ka chaha che’ a han ti zaih mai a! A lehlin mawizia hi kan zuk hmu thiam mai em? Dam lai mihring an hmachhawn miau loh avangin thlarau khawvel, zan hnih a zawna rawn inlâr tawh, inlâr chhunzawm ta lo hnena thu han pêk ai chuan, thu han chah zawk kha a awm ngawih ngawih a. Hei ringawt pawh hian JF-a lehlinna mit hi a fiah mai ni lovin, a meng chiang tih min hmuhtir thei a nih hi.
Marcellus-a vekin Horatio-a hnenah, ‘Good now, sit down and tell me, he that knows’…’ tiha ‘he that knows’ tih lai tak JF-a’n, ‘Nang kan thiampuipa hian i theih chuan’ tia a han letlingte hi a fuh ngawih ngawih khawpa, faifûk raih chi a nih hi! He Marcellus-a’n Horatio-a zawhna a chhannaah hian JF-a meuh pawhin lehlin sual a rawn nei ta a.
‘….kan lal fapa Hamlet-a tlawmngai chu a lo ding chhuak ta a…’ tihah hian Shakespeare-a hian hriat thiam har deuh maiin, ‘Dared to the combat; in which our valiant Hamlet’ tia a ziak miau avangin, Hamlet lemchana a changtupa ber Hamlet-a emaw tih mai a awl reng a ni. Mahse, a hnuai chiahah Shakespeare-a hian, ‘(For so this side of our known world esteemed him)’ tiin he thua Hamlet-a hi tu nge a nih tih a sawi fiah kher a.
Denmark rama chengte’n Hamlet ti thova an Lalber thi ta an lo hriat ţhan dan a sawi aţang hian Shakespeare-a’n he thua pasalţha Hamlet a tih hi Lalber a ni tih a chiang a. Kan la ringhlel duh cheu a nih chuan, ‘Did slay this Fortinbras, who by a sealed compact’ tia indonaah Lalber Fortinbas-a a hneh dan leh, inremna a siampui dan a tarlan leh ţalh dan aţang hian tlangval Hamlet-a chanchin ni lovin, Hamlet-a a la pian hma emaw, a pian tawh hnu, a la puitlin hma si a indona lo awm chanchin sawina a ni a.
Chu ta tlawm zawk Lal Fortinbas-a fapa inlulin dan, Denmark ramri-a chengte a tihbuai dan a sawi chhunzawm dan aţang hian, kan tlangval Hamlet-a chanchin a sawi lo, tih hi a chiang êm êm a nih hi.
Horatio-a vekin –
A mote it is to trouble the mind’s eye.
A little ere the mightiest Julius fell,
The graves stood tenantless and the sheeted dead
Did squeak and gibber in the Roman streets
As stars with trains of fire and dews of blood,
Disasters in the sun, and the moist star
Upon whose influence Neptune’s empire stands
Was sick almost to doomsday with eclipse.
And even the like precurse of feared events,
As harbingers preceding still the fates
And prologue to the omen coming on,
Have heaven and earth together demonstrated
Unto our climatures and countrymen
tia a sawi JF-a lehlin dan hi ngun takin en ta la, Literal Meaning aia ţawnghman thiamna leh Cultural Adaptation hmanga, kan hriat thiam theih tur zawnga thu a lehlin dan chu kan hmu fiah mai awm e.
Hmasâng Rom vanglai Kaisara an phil (thah tih aia phil tih han hman mawizia hi!) dawn ţum pawh khân thlante inhawngin (the grave stood tennatless – Shakespeare-a ţawngkam thiamzia hi!) thlarauvin kawtthler an fang ţhin an tih kha maw le.
Hun râpthlak a rawn inher dawn meuh hi zawngin, simeikhute (As stars with trains of fire lehlin nân chuan a mawi leh lutuk a nih hi maw le! Imagery lo langah arsi zuitu mei dum inzawm put mai min hmuhtir nia) a rawn inlâr a, thi hlirin daite a tla ţhin (dews of blood – êm êm hian aw!)
Lei hnuai leh thim lal thupêkin khawvel tawp hun p uang tur niawm takin chhak chhuah leh nachâng pawh hre lo khawpin âwkin Ni a lem (Was sick almost to doomsday with eclipse – hmmm) niin an sawi ţhin asin, tiin.
Hetih lai hian thlarau a rawn inlâr avangin Shakespeare-a chuan chawlh a lak hlek laiin, JF-a erawh chuan Horatio-a hi thu a sawi chhunzawmtir char char a, a kaitawi thiam kan ti ang nge, chhiar a tihahthlak deuhin, mit a tivai deuh tih chu a chhiartu ngaihdanah awm teh se.
No comments:
Post a Comment