Monday, August 18, 2014

POLITICALLY INCORRECT

                  Politics lam ziah hi chu ka la ti ngai lo a, mahse vei deuh ka neih hi ka upbo thei nganglo a ni ber e, puak chhuak ve phawng mai teh ang. Kan ram kalphung dikloh vang a mipui, a bikin thingtlang mirethei ten an tuar nasat zia han en hian ngawihbo mai mai a hun ta lo. Kan ram dinchhuahna bul ber tur hi kan ram hruaitu te kut a awm a ni ber a. Mahse mipui pawn chanvo lian tak kan nei vet uh erawh kan hriat a tha. Kan ram Politics hi han thlir vang vang ila, politically hian improvement hmuh tur reng reng a awm lo ka ti tawp mai teh ang. Ram hruaitu ten a an tlak chham em em mai chu he khawvel than rual a than ve an thiam tlat lo hi a ni.

Rambuai hma leh rambuai hnu a kann ram awm dan thlir chiang a chhut chiang tan chuan kan ram hruaitu, khawi Party a mi pawh he advance khawvel than zawng a  thang thiam kan Politician te zing ah hian an vang hle in ka hria. Kan ram than mawh bawk chu kan politiciante hi an ni tlat. Khawvel kal phung mil a, kan ram kai hruai thiam kan nei lo hi chu a vanduai thlak teh zawng a nih hi ! Khawi Party hruai tu te pawh hi han en teh, tun hma a mite pangngai tho kha an la nia, mi thar em em han hmuh tur an awm lo tlat. Chumi in a a hrinchhuah chu hei tun a kan ram  dinhmun hi a lo ni ta a nih hi. 

Ka sawi awmzia hi in hrethiam em aw? Kan UT lai a an politics khelh dan kha an la chhunzawm reng a, hmasawn zai reng an rello. An ngaihdan pangngai te khan ram hruai an la tum a, mahse khawvel a lo in thlak danglam nasa tawh si a, kawng engkim ah khawvel ram tin ten hma an sawn dual dual lai in engtiang in nge in adjust tur tih hi an man pha tawh tlatlo. Tun hun hi thalai te hun a ni tih hi an pawm duh tlat lo. Ngaihdan thing tak an neih bak kha ngaihdan thar ram tan a tangkai an nei thiam tlat lo. Hei hi mipui te pawh in a kan hmuh hmaih a ni tlat, mawh kan phur ve tho. Kan sorkar system hi a in thlak hma chuan hma kan sawn mawh khawp ang. Chumi in thlak tur chuan ram hruaitu te an in thlak a ngai tlat hi kan problem lian ber mai chu a ni. 

Kan ram hi chu a danglam bik a nia, state dang kan anglo lutuk. Kan ram a kan politics ah hian pawl pathum an awm tlat. Sorkar, kohhran leh YMA. An  zing a pakhat khian a mal in ram a kai hruai thei tlatlo. A thil tih a piang ah a dang khi an lo inrawlh ve tlat zel. Kan hruai tu te hian ram pawn nghawrnghing than khawp a ram kal siam an thiam tlatlo. Kan CM Budget te hi han en chiang teh u, financial and development impact state dang ah a nei eihlo ram chhung pawh tih tawh nak lai in. A ni chauh hi a ni lo, CM & Finance Minister lo ni tawh zawng zawng te pawh kha an ni vek. An Adviser te hi an nep hlawm awm ka tia lawm maw le.Tun Indian Annual budget in a ram chhung state hrang hrang a financial and development impact a neih pawh hi an hriat thiam ngut pawh ka ringlo e. Ni lo se zawng thil in thlak danglam kan hmu ngei ang kan CM Budget pharh tak ah khan ! 

China ram in a hmanni lawk a a ka an ang a, khawvel kalphung danglam nghal pawh kha chhut thiam an awm ngut lo ang. Kha ringawt pawh khan US policy kal phung a nghawrnghing dawt tih te phei chu a hriat hian an hriat ka ring hlawl lo ! Tiang hi nia kan dinhmun dik tak chu ni. An mahni buai buai hian kan ram hruaitu te hi ram tan a hmasawnna ni lo hian an buai ve em em ringawt mai a ni. Tun a kan central Finance Miniter ang hi ni kan mamawh ni. Thalai te khawvel kal phung hria a politics khel thiam kan mamawh. Kan Pute ho hi an tar a zo tawh, mahni pumpui enkawl bak thiam tak tak an neilo. An ha a bal hlawm vek tawh  a ni ber awm e. Engvang in nge thalai te hmasawnna tur a ram an hruai thiam tlat loh, thalai te tello in ram in hma a sawn theilo tih hi an pawisa neih tluk hian hria se chuan kan var uar ngei ang. Kut hnathawktu te u in va han riang the lul em! 

In thil thar hralhna mai mai pawh sorkar in a ngaihtuah thiamlo hi chu a ho lutuk. State dang a awm ve a ni tih hi an hre ringawt a, mahse enge a chhung ah awm tih an hre derlo. Awlsam tak a tih theih mai pawh harsa tak in an ti theilo leh zel nen. A chinchang hria tan chuan aw kawng awlsam lutuk mahni hma a lunghlu awm reng hi hmuh hmaih a thianglo. Mahse kan hruaitu te hian an hmuh hmaih tlat si. An rambuai thluak hian a man pha  thlawtlo a ni ber mai. Sawhthing ringawt atang pawh a kan ram in sum a lakluh hnem theih zia hria pawh an awmlo a niang, kan Minister ho te zing ah hian. Delhi tlang ah ka kal e ek e bal e an tia ram tan a thawk tha ni awm fa hran in central chuan min lo tuipui hle tih te mipuite an hrilh  thiam tawk a nia, mipui lah chuan kan ngaih kan lo ti tha ve em em zel te hi! 

Central puihna tello hian kawng a sut kuak theih reng tih te hi an hai der nge an hre leh peklo! An mahni hrilh fing a kai harh tur hian pawldang pahnih te lah hian hma an la thiam der leh bawk si lo. Vision nei ran a ram hruai thiam an awm der lo. Financial year tawp thla a nih a piang a sorkar hnathawk ten a hlawh kum tin an la tlai te hi engvang mah a ni lo, an Pu ber leh  a hnuai a thawk Officer leh Staff ho ten a an hna an thawh zawh loh leh thatchhiat vang tih loh theih loh. Pending tih reng mai ! Khawvel kal phung zantin kan en atang hian a ni he tiang a ka sawi ngam na chhan ni. Mi ram te chuan sports, finance, govt, tax etc analyst an nei a, kei ni chuan Tete a sports analyst kan nei ve tawk a, a ni vang ringawt a mipui in a kan  football khel thiamte kan support na chhan te hi chhut chian a ngai a sin, A ni hian a subject hi a hriat in a hria a ni mai lo, mipui ngaihdan nghawrnghing dawt khawp a mi hriat a tarlan a thiam vang mai ani, mi pangngai ve tho mahse Vision nei ani tlat. 

Tiang mi hi hruaitu a kan neih a hun tlat tawh. Agriculture Minister hian a portfolio hi a hming ringawt in a hre tur ani lo, a hnuai a mi te hi a tat hriam in thingtlang lo nei mi te hnen ah a thu mai ni lo, office atang mai ni lo, a hmun ngei atang a a inzir chhuah thiam a, a officer leh a staff te a chet chhuah tir thiam hun ah lo chuan hmasawnna a awm theilo ang. Minister zawng zawng hi an ni vek. Mahse tumah hian an kut hi an lek leh thiam chuang si lo ang. Thalai Msc Agri te hian enge in tih? Kan thingtlang mi mawl zawk te hmasawnna lam hawi zawng a kawng kawh hmuh thiam in awm na nge? Nihna hman tangkai tum si lo in ngah nge lehkha I zir a, Master degree I neih? Tiang bawk in midang ho pawh. Ram hruaitu te rintlak leh hrilh fing tur hian kan khawsa zawk tur a ni dawn lawm ni?  Sawitur a la tam lutuk, mahse hun dang a sawi ah khek hrih phawt teh ang. 

                                                                                           Lalremliana Pachuau
                                                                                     Infosys Campus, Bangalore

No comments:

Post a Comment

𝐋𝐢𝐭𝐞𝐫𝐚𝐭𝐮𝐫𝐞-𝐚𝐡 𝐆𝐫𝐚𝐦𝐦𝐚𝐫 𝐚 𝐩𝐚𝐰𝐢𝐦𝐚𝐰𝐡 𝐞𝐦 ?

              Mihringin kawng engkima a mihring a nihna chi hrang hrang; lunglêng thei, lunghnûr ţ hin, thinrim ţ hin, lawma nui ţ hin etc...