Monday, August 18, 2014

POLITICIAN HUAISEN

                     A thupui a tan khian hruaitu huaisen han tih ka chak viau lai in rem lohna awm tlat a   ka hriat avang in Politician ka han ti ta mai a, hei leh chen Hruaitu hrang hrang hnuai a kan awm tawh hnu pawh a eng kan an theih loh avang leh Leadership hi enge a ni tih kan hriat fiah loh a ka hriat avang in ka ti Politician ta mai a nih khi. Leader chu tu nge? Leader chu mi dang zawng zawng hma a ding ngam, a hma zawn a thil awm reng reng tu mah in a an la zawh leh dai ngai loh dai ngam a mi dang in an kal ngam loh na hmun thleng a kal a hnehtu hi a ni Leader ka tih ve chu ni. 

A chang chuan mahni chauh a mal tlat a ngaih chang a lo awm ang. Mi in a an dem leh mawh zawng zawng an phurh tir hun pawh a a din na ngai a la ding tlat mi, mi huaisen hi a ni mi in a a Hruaitu an lo tih thin chu ni. Nelson Mandela khan kum 26 chhung teh meuh mai tan in a tang in  zalenna a sual a, mi chuan mi a ah an ngai a, mahse a tawp a khawvel in a an ngaihsan leh khawvel lawman hlu ber Nobel Peace prize hmutu chu kha mi mi in a an nuihzat leh a ang a an ngaih kha a ni tlat! Khawvel ah hian a mah hrelo an vang khawp ang. Ram nitla senglo a roreltu hnehtu pawh vai cher ve tak pakhat mai a ni. 

Mahse mi zawng zawng hma a ding in dik ni a a hriat chu thihchilh huam in a bei a, a tuar a, mahse a tawp ah chuan hnehtu a ni tlat. Kan ram dinhmun han thlir hian mi dik ringawt ni lo mi huaisen, mahni ke ngahna a phehthluk theih loh mi kan mamawh ta. Kan hruaitu lo awm zawng zawng tawh te ho kha mi dawihzep vek an lo ni tun a mi thleng hian. An thilsawi leh tum ti hlawhtling pakhatmah an awm loh avang hian. Min hnial a nih chuan khawinge kan ram a development hmuh tur te chu le? Lengpui Airport maw, mini hydel project maw, etc ni lo, a ni lul lo. An manifesto kal tlangpui ngam pakhat mah an awmlo tih hi kan pha thei dawn em ni? Kan lo van dawihzep rei ta em. 

Pawl pakhat han nuar hlek se, a tlawm zawk a tang reng mai Roreltu leh Hruaitu neih hi Mipui te hian kham na chang kan hre tawh tur a ni. Leadership Quality nei hruaitu kan la neilo hi eng vang nge? Enge Leadership Quality chu? Leadership quality kan hmuh theihna chu midang zawng zawng in hna an thawh zawh tawh hnu pawh a hnu chhui a, thil fello eng emaw lo awm palh thei lo veng tur a extra ( English a Extra Mile ) a hnathawktu hi ni hrauitu dik tak chu. Hrauitu dik tak chuan a hnuai a mi te an za vaiin an hnathawh theuh ah te ber atang a lian ber thleng in an rilru ah hruaitu leh hotu an mahni hna ah an ni tih a hriat tir tur a ni. Chu chuan an hnathawh ah mahni ta ang in an hnathawh kha an thawk tawh dawn a lo ni. Chutiang ti thei Mizoram ah hian pakhat mah an la awm lo! 

Thil pawi tak mai pakhat chu mi pakhat in thu a sawi hian midang te chuan a chhan na tur an lo nei fel der tawh thin. He thu hi I hre thiam a nih chuan I chiang kuar ngei ang! Vision nei a ram kai hruai thiam pawh kan awm lo a nih chuan khua a var lo a ni! Hernando Cortes a chanchin hian min hneh khawp mai. Khawvel huap a explorer hmingthang a nia, kum 1519 khan Veracruz, Mexico vaukam rap in Spain tan a ram la tur in a hote nen an kal a. Harsatna tinreng, hmelma, natna leh hmanraw tha neih loh an hmabak a ni tih a in hria a, mahse a hote zing a pakhat hnen ah chuan ti hian zu han ti a, "kan Lawng khu zuk hal darh vek rawh" ! Hei zawng hi a thupek chu a ni. Hlawhchham lam chu a rilru ah a lang eih lo reng reng. Tiang ang mi hi kan Ram mamawh an ni. An tum an hria, hlawhchham in huam pawn an tum  chu an kal tlangpui mai a ni. 

Kan ram hruaitu te zing ah hian Leadership Culture kan neih a van tul em. Leadership Culture ah chuan roreltu lam leh eptu pawl lam pawn neitu chanchang a, a huho a ram hmasawn nan a an thawhho theihna hi a awm tur a ni. Awmzia chu an in kar a harsatna leh in itsikna awmlo a, hmasawnna lam hawi zawng a ke an pen ho dial dial theih na culture a ni ka sawi ni. Sheila Dixit, Delhi CM tla ta kha ka mi ngaihsan zawng tak a ni. Delhi in thlan vote an tlak lai khan ni leng deuh thaw in vote count kha ka lo thlir a, Congress an han chak loh chiah a a thusawi pakhat kha a ropui ka ti, Mipui in duh an thlang a, an  duhthlanna hi rilru zawng zawng in kan pawmpui thlap e zu han ti thei a! 

In sawisel chiah thiam Politician ho kan neih chhung hi chuan kan ram tan hian khua a var mawlh lo! Mipui te pawh hian ngatinge bum a kan awm reng hi kan hne loh. Thil reng reng a bul ber a fuh chuan a dang te hi an fuh lo theilo. Hruaitu diktak nihna chu mi in an nel leh ngam tlak ni lo in thil tha tih hi a ni zawk. A tul hun a tu ma support loh pawh a mah ni a thil tum tih hlawhtlin tir tum a tan la ngam, mi huaisen Politician hruaitu kan va mamawh ta em! A lar lam zawng a mipui tih hlim ai a ram hmasawnna ngaihtuah zawng a tan la ngam kan van mamawh em, an awm si lo kan ti dawn maw? Thil reng reng dik tak leh fel tak ti te chuan sawisel an hlawhlo theilo, mahse hruaitu chuan an critics na te a lo hmang tangkai zawk tur a ni, sawiselna awm lo in hmasawnna a awm thei lo tih te hi kan hriat thar leh a va han tul em! 

Great people build monuments from the stones that their critics throw at them an lo tih hi dik tak ani. He article ka ziah mek lai hian SRS ho in a mi an that kha ka lo hmu in ka lo chhiar ve a, a van rapthlak em! En pawh ka en tha ngam meuh lo, ka rilru a nat mai bak ah ka thin a rim lutuk awmngaihna ka hre lo tawp. Pu Rote engtin nge I tih dawn? He thil hi eng vang a thleng nge? Ram hruai tu te vang a thil thleng a nih hi! Mahni pawh in a an kenkawh zawh loh Dan an siam a, chu chuan kan ram hmel a ti bal zo ta! Lu la hnam kan lo la ni reng a ni maw! Dan hian mi zawng zawng a huam lo maw ? Tunge kan Law Minister? I mawhphurhna I hlen loh vang hian I rilru in chhe te tal in I zak ve em? Nge zak chuang miah lo in office I la kal awrh awrh? 

Dan lek kawh tur sorkar in a siam a, pawisa tam tak an seng ral a, mahse eng pawl thenkhat ten kan ram Dan pawh zah lek lo in an mahni Dan phuahchawp an lo lek kawh a, Nunna hial kan chan ta. Heti chung pawh hian kan Sorkar aw ri he ta tang hian tun thleng in he article ka ziah lai hian a la awm lo! Kan ram hi hei leh chen Mipa rorelna hnuai ah kana wm tawh chung pawn kan la Tribal em em hi chu Nu ho Ruatfeli Nu te ho hian kan ram hi han kai hruai ve chin ta se engtin nge an tih ang aw? Hmeichhe ho kut ah ram enkawl hi kan dah mai  zawk tawh mai dawn miang Kan Politician duhtak dawihzep ho? 

                                                                                                                Lalremliana Pachuau
                                                                                                          Infosys Campus, Bangalore.


                         

No comments:

Post a Comment

𝐋𝐢𝐭𝐞𝐫𝐚𝐭𝐮𝐫𝐞-𝐚𝐡 𝐆𝐫𝐚𝐦𝐦𝐚𝐫 𝐚 𝐩𝐚𝐰𝐢𝐦𝐚𝐰𝐡 𝐞𝐦 ?

              Mihringin kawng engkima a mihring a nihna chi hrang hrang; lunglêng thei, lunghnûr ţ hin, thinrim ţ hin, lawma nui ţ hin etc...