Tuesday, September 17, 2019

Ramri awmze nei lo va buaipuitute !


Nimin lamah khan Chief Secretary hovin Pawl hrang hrangte chuan Assam nena kan ramri chungchang thu ngaihtuahhona an nei a. Hei leh chen ramri buai kan neih tawh hnuah pawh a chinfelna kan la nei thei lo hian a tarlan chiang tak chu, kan vei tawk lo tih hi a ni.

Ramri chungchangah hian ZoRO lam hian nasa takin hma an lo la tawh a. Chutiang bawkin MZP lam pawhin an lo buaipui tawh bawk. ZoRO lam hian Chin Lushai Hills Convention, 1988 kha an base niin a lang a. MZP Map kan en erawh chuan Malsawm Colney-a Draft Map an tarlang thung.

Ramri chinfel kawngah hian awmze neia thil buaipui a nih si loh chuan vawi engzata tam pawh ţhuthona awm mah se, awmze neia thil zial fel ngaihna a awm thei ngai lo ang. Mizoramin hmalakna awmze nei kan neih theih nâna thil pawimawh hmasa ber chu ramri chin zial fel phawt a ni.

Hei hi kan ramri chin a ni e, kan tihfel phawt hnuah Seminar leh Awareness vawi tam tak buatsaih a ţulzui ang. Chung sawihonaah chuan kan ramri hauh chin chu kan ram ngei a nihzia thlawptu (supporting document) kan neih ang ang lakhawmin dan hmaah min ţantu tur neih dan kan dap ang.

Tun la la pawh hian Chakma lam hian Mizoram hi hman aţang tawha kan ram a ni e, tiin Document eng eng emaw an dapin an lakhawm mek a ni tithe hi kan hriat a va ţul em! Ţawngka maia hei hi chu kan ram tih leh ţhin hi a mawl thlakin khawvel kalphung hriat lohna lian tak a ni.

Tun hma lamin Cachar phaizawlah chhiah reng reng Mizoramah pêk a ni tih mawl tawpte hi bansan a hun ta. Chu ai chuan Chhiah an pêkna, ziaka chhinchhiah kha haichhuakin chu chu kan ram hauh chin tichiangtua hman zawk tur a ni. Heng lehkha pawimawh pawh nei si lo va ţhutkhawm leh ngawt hian awmzia a nei ngai lo ang.

Burma ram kan han zial luh te, Bangladesh leh Manipur bakah Tripura ramri kan va hauh ngawtte hi eng ţanchhana va hauh ngawt nge kan nih? Khawiah nge hengte hi kan ram chin a ni tih ziaka chhinchhiah a nihna? A khat mawi tawka buaia ramri chinfel tak tak si loh hi kan phaktawk mai em ni?

Pawl pakhatin hei chin hi kan ramri an tih hi pawl dangin an pawm si loh a, mipui lam leh sawrkar pawhin a hriat chianpui mumal si loh chuan engtin nge ramri hi kan zial fel theih tehlul ang ni? Bengal Eastern Frontier, 1873, The North Eastern Areas (Re-organization) Act, 1971, Suakpuilala leh Shakespeare-a inremna te, 1994 kuma Assam leh Mizoram Chief Secretary inremna te, 20180 kuma Central hnuaia CS pahnih inbiakna te, Histawri-a kan ram chin nia kan hriat zawng zawng nen!

Heti zat inbiakna leh inremna lo awm tawhah hian khawi hi nge keini lam hian kan ram dik taka kan pawm ang a, khawi chin hi nge kan hauh ang? A engamah tihchian awm si lo va ţhutkhawm let let ringawt mai hi bansana mi rama chengte anga thisen chhuah pawh huama kan ramri kan hauh hi a ţul ta a nih hi.

Chutiang tur pawh chuan kan ramri chin fel taka kan puanzar phawta mipuiin chu chu kan hriat a, sawrkar lam pawhin a pawmpui zet hnuah huaisen takin ramri chin hauh tur hian Mizote kan chechhuak tur a ni zawk ngai. Tun anga mumal lo zeta ramri chinfel tum hi bansan ngam ang khai!

No comments:

Post a Comment

𝐋𝐢𝐭𝐞𝐫𝐚𝐭𝐮𝐫𝐞-𝐚𝐡 𝐆𝐫𝐚𝐦𝐦𝐚𝐫 𝐚 𝐩𝐚𝐰𝐢𝐦𝐚𝐰𝐡 𝐞𝐦 ?

              Mihringin kawng engkima a mihring a nihna chi hrang hrang; lunglêng thei, lunghnûr ţ hin, thinrim ţ hin, lawma nui ţ hin etc...