Saturday, November 30, 2019

Lusei Ţobul - Kalaymyo Kum 1000 Chanchin aţangin







Burma Lusei Politics Thlir Kirna (1947-68) lehkhabu, Hranghlira ziakah hian chiang zet maiin Lusei ţobul chhuina hla tak mai chanchin a inziak a.



Major Ye Win-a'n Lusei chanchin an hriat hlat thei ber sawi tura Chapchar Kût Kawmiti leh hnam hruaitute a ngenin Health Asst Pu Saptawna'n kum 500 zet liam ta thleng vel a sawi thei a.

Ye Win-a chuan sawi vein, "Pu Saptawna hriat hi nimin ang lek a ni a, a rei tawk lo lutuk. Kei chuan rin thu ni lo, thu dik tak ka sawi dawn. 'En teh u, he lehkhabu hi in chhiar ngai em?' tih leh lehkhabu, a kâwm khawng dum rat mai, uluk em ema siam tih hriat, Kawl ţawnga inziak a han la chhuak a.

A bu hmingah chuan Kalaymyo kum 1000 chanchin tih a ni. Luseite kan lo awm ţanna aţangin a chhiar ţan a. Kalay-Kabaw phai ruama awm hmasa ber hnam chu Luseite an nih thu leh Luseite dawtah Shan hnam an nih thute a chhiar a.

Tin, kum 2500 liam daih tawha Kawl rama cheng an lo nih tawhzia tarlanna bung leh changte a han chhiar chhuak a. Kawl leh Chin hnam a la lan phak lohzia a chhiar zel a. Heng hun lai hian Lusai tih an ni a. A awmzia chu mi innghak khawm tihna mai a ni awm e.

He lehkhabuah hian rin thu mai leh ngaih dana sawi mai lovin a ziakin a inziak a ni. An khuaa puithiam zahawm tak, dawt ngai lo, thu dik chauh sawi ţhin leh pathian zah mite ziak a ni, tiin a tlip tel bawk a.

He thu hi rintlak ni ta se, kan histawri hi a kal dik zaih dawn tlat a ni. Pi leh pute kha hnam mawl takah kan ngai thla rawk a. An serh leh sang, thu fingte han chhiar reng reng pawh hian an thu hla a changkangin a fing em em zel a nih hi.

Tin, Vangchhia leh a chhehvel lungphunte lah lungphun naran lo tak maite niin ASI lam phei chuan he laiah hian Civilization ropui tak an lo khawsa tawh ngei niin a lang an ti hial a ni.

China thleng thleng han kal tawh kan neih laia he lehkhabu ber kher an sawi lang ngai miah lo hi a mak hle. Histawri zirlai tân chuan bih zui manhla tak tur pawh niin a lang.

Tin, hei bak bak tih tur thil a awm bawk. Kum 1953 khan Minister U Kuaw Nyein chuan Khampat Bungpui a rawn tlawh a. 'He Bungpui hi Lusei thlahtute phun niin Thanghleia te, K. Manliana te'n an sawi a. He kulh ropui tak pawh hi Luseiho kulh a ni.

Nangni, he laia Kawl upaho hian chanchin hlui inchhuina aţangin emaw in hriat danin in pawmpui nge pawmpui lo?' tiin a zawt a. Kawl upaho chuan, 'Chanchin hlui kan hriat dan aţangin he Bungpui hi Luseite phun niin he kulh pawh hi an chenna ngei a nih kan pawmpui e' tiin an chhang bawk!

Kum 1954 khan Yazagyo khaw puithiam, kum 90 mi hnenah thilpêk pe turin Pu Thanghleia a kal a. Yazagyo kulh leh Bungpui chanchin a zawt a.

'Bungpui hi in pipute phun, an thuthlung kengtu a ni. An thuthlung angin rei tak a lo nghak che u a, tling takin a thuthlung a hlen ta bawk a, a nun reng a tân a thiang tawh lo a ni ang e' tiin a chhang bawk!

Yazagyo khua hi kulh ropui tak nei, khaw hlun tak mai a ni. Tun thleng hian kawngka pali-ah chauh lo chuan tawlailir a luh theih loh. Chhuah lam, tlak lam, chhim lam leh hmar lamah kawngkapui pakhat ţheuh a awm a ni.

Puithiamin, 'He kulh ropui tak pawh hi Lusei thlahtute lo chenna leh din ngei a ni. A chhûnga Pagoda la awmte pawh hi Luseiho din leh biak a ni e' tiin a lo hrilh bawk.

Tun thlenga kan ţobul hriat kawnga ka la thleng thui lo tlata hi sawrkar pawh hian vei thei se a lawmawm hle ngei ang. Nge nia ziak dangah he lehkhabu hi rintlak a nih lohna ziak a lo awm tawh reng zawk le?

No comments:

Post a Comment

𝐋𝐢𝐭𝐞𝐫𝐚𝐭𝐮𝐫𝐞-𝐚𝐡 𝐆𝐫𝐚𝐦𝐦𝐚𝐫 𝐚 𝐩𝐚𝐰𝐢𝐦𝐚𝐰𝐡 𝐞𝐦 ?

              Mihringin kawng engkima a mihring a nihna chi hrang hrang; lunglêng thei, lunghnûr ţ hin, thinrim ţ hin, lawma nui ţ hin etc...