Saturday, October 23, 2021

𝐖𝐎𝐑𝐋𝐃 𝐏𝐎𝐄𝐓𝐑𝐘 𝐃𝐀𝐘 𝐏𝐔𝐀𝐋

World Poetry Day a lo thlen leh takah chuan, Mizote’n a lemchan kaltlang chauha kan hmelhriat, a Sonnet 154 a phuahte erawh deh loh sakei huai tluk deuh thawa kan ţihkhai vanga luhchilh tumna pawh kan neih loh, Shakespeare-a hla hril phuah ka’n tarlang dâwn a ni. Shakespeare-a hian Sonnet 154 (Shakespearean Sonnet – ababcdcdefefhh rhyme scheme) phuahin, Sonnet 1-126-na thleng hi tu rawlthar nge tih hriat fák loh tân a ni a.

Sonnet 127-154 erawh lûngchim taka ‘Dark Lady’ tiha a phuah, mi nupui ni ngeia hriat tâna a phuah an ni thung. Sonnet 18 phei chu khawvela Sonnet mawi bera mi thiam rualin an puan kha a ni a, hei ngawt pawh hian Kumpinu mi hrâng val hi tu nge a nih tih a hril chiang hle awm e. Hla ţona mual a hre fuh ta bik em ni tih mai turin, hringnun dârthlalang kipa kawi min puan chhuahsak theih tlatna hi, sappui hla hril phuahtute chunga a lênna tak pawh a ni reng a ni.                                                                                                                                   

Kan hmuipuipu, JF Laldailova’n Shakespeare-a nihna hi thiam taka, “Anite ang kha zawng, fiamthu pawha keini ang han tèr phâk tur chi ziazâng a ni lo, an piang fuh pawh ni lovin an piangsual a ni ber zawk âwm e” tia a lo sawi hian engkim a hril chiang ber awm e. A sonnet hi thiam vang ni hauh lovin, 30 vel chu a letling ve tawh a. Eizawn nâna hmang tur ni ta ila chuan, nitin kan ţam chiang hle ang. Chuti chung pawhin, a sonnet zinga ka duh êm êm, Sonnet 60 hi lo thlirho ta ila. 

SONNET LX

Like as the waves make towards the pebbled shore,
So do our minutes hasten to their end;
Each changing place with that which goes before,
In sequent toil all forwards do contend.
Nativity, once in the main of light,
Crawls to maturity, wherewith being crown’d,
Crooked eclipses ‘gainst his glory fight,
And Time, that gave, doth now his gift confound.
Time doth transfix the flourish set on youth,
And delves the parallels in beauty’s brow,
Feeds on the rarities of nature’s truth,
And nothing stands but for his scythe to mow.
And yet to times in hope my verse shall stand,
Praising thy worth, despite his cruel hand.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 
Tui fawnte’n muanga vaukam an pan iang,
Tawpna panin kan nun a hmanhmawh ţhin;
Tui fawn hmasate hnudawl awm zelin,
Mahni hun ţheuhah vaukam an thleng ţhin;
Leia piang tawh phawt puitlin lam pan chu,
A vul lai kalha hun rawn inrawlhah;
Petu ngeiin a thilpêk tichhiain,
Hun chuan ţhalaite mawina thliahsakin;
Hmaifang chuarna a rawn thlen si ţhin a,
Leilung duhawmnaa inchawm thauin;
A favah hriamin mi tin min ât ţhin,
Fiahna nunrâwng paltlangin ka hlate’n;
I hlutna an la fak ngei ka beisei.

Kha maw, England ram pawisawitu mai kan nihzia in lo hmu thiam mai em? Tin ther tluk pawhin he sonnet mawizia kan let chhuak thiam lova chhâ a nih hi. Shakespeare-a rilru puak chhuak hlimthla, a chanve chanve pawh kan phawrh thiam tâwk lo chu a ni ber e. He Sonnet pumpui hi khaikhinna (metaphor) kaltlanga mihring lo piang, hunin matheilova a sawisak dan leh, a hun tawp thleng tura mihring chunga thuneihna, tu dan rual loha hunin min sal beh dan, thiul hrang hrang hmanga hmehbelna a ni a. 

A hla tlar li hmasa ber (Couplet) kan en chuan, tui fawn tehkhinna (simile) hmanga hringnunin a hma lam pana ke a chheh dan, mitthlaa chiang taka thlir theih tura tui fawn del del kaltlanga Imagery fuh lutuk a chheh dante hi kan lo hmu thiam ve ngei ang ti r’u? Tirilah eng rau emaw hian min ţham er er mai zu nia! Vaukam leh vaukama ţiau lung tla darh niaih chu thihna leh a ângchhûng mihring thlarau nena a rawn tehkhinin dan, figure of speech mawi tak; Allusion a rawn hman dante hian a hla a tihhausak dan kan hmu thiam em?

  Elizabethan hun laia mite thu leh hla chaw lak luhna ber chu, Greek leh Rome mite nun a ni a. Greek thawnthuah chuan, Styx luiah lung chi hrang hrang, mitthite aiawh a tlar phei tuarhin an ngai ţhin a. Troilus & Cressida lemchanah khân, Troilus-a hian Diomed-a hnenah Achilles-a laka phuba lak a tumzia, he thihna lui hial dai ngai pawh ni se thihna hmachhawn tura a inpeih ât thu a lo sawi tawh a. Shakespeare-a hian ţiau lungte Symbol angin thihna ângchhûnga thlarau chawl tate aiawhtu atân a rawn hmang ta a ni.

HLal Solomon-ate’n a mihringpuite khûm záka finna a neih kaltlanga, hringnun awmzia, ‘Buaina mai’ tia a hmuh chhuah tak dan tilang turin Shakespeare-a pawhin kan hringnun zinkawng hi kawng namailo a nihzia lantir nân, thu uarna (hyperbole) mawi tak, hringnun chu thawhrimna inchherchhuan mai (sequent toil) a nihzia min hrilh ta bawk a nih hi. ‘Thinlai a nâ, ka naute’ tihte ang hla kan lo tuipui phak ve tawk a nih laiin, mi fate hi chu cho rual lohin vanlaizawlah an mute lên der der mai a nih hi. 

  Couplet hnihna hi lo thlir leh ta ila. Chhûl aţanga mihring kan lo pian chhuah a, lo ţhang lian zela matheilova Eden ânchhia vanga thihna ângchhûnga kan tluk luh dan; zing ni lo chhuak, van zâwla a cham chhûng leh kâwla a tlak pil thlenga hringnun kalsiam nena hmehbelna/khaikhinna (metaphor kan hmu leh ta a. Chutih rual vek chuan Shakespeare-a hian ţawngkam chheh dan (diction) danglam a rawn hmang ta tih pawh, chiang takin kan hmu tel thei bawk. 

Shakespeare-a leh Geneva baibul inlaichinna thûkzia hai rual lohin kan hmu ta. Kan baibul hi English Poet-ho tâna pûr an châwkna ber pakhat a nihziate hi sawiho tham a awm a. Shakespeare-a pawhin Lal Isua he leia a rawn pian dan, a ţhanlên chhohna leh a ropuina tarlangin, chu ni ropui takin hmêl phel ţihbaiawm tak a neih dan min hrilh bawk. Chutiang thu han chham chhuah nâna hla rua duhthusam a chher chawp zung zung thiamte hi, keini ang duangin mak tia kan thlir reng tur a ni kumkhua tawh ang. 

A tawi zawngin sawi ta zel ila, hun chu mi sual râpthlak tak ang maiah chhuahin, mihringte min sawisak dan, ‘delves parallels in beauty’s brow’ tih leh, ‘feeds on rarities of nature’s truth’ tih ţawngkam mawi tak leh nalh takte hi lo chik ve teh u. A diction reng rengte hi, heti deuh zawk hian rem ta se han tih tur eih hi a awm ngai lo a. A bu ang thlapa a thu leh hla a rem thiamnate hi, khawvel tân chuan zir tham a tling reng tawh dâwn a nih hi.

Tlar 9 bulţanna hi han thlir la, ‘And Time that gave’ tiin T hi hawrawppui hmanga a rawn personify dan pawh hi in lo hmu thiam em? Shakespeare-a thu leh hlate hi chu an heti tlat ţhin a. Sa pumpui hai ang deuhin, sa kaw chhûnga paih phal loh sa tui ţha ţha, a hai peih apiangin an thur chhuak ang deuh hi a ni ber. Keini ang duang chuan, in puarna khawp sa tui hai chhuah pawh kan thiam ngai dâwn lova nih hi. 

Heng zawng zawngah hian, Shakespeare-a thupui ber chu hmangaihna, thihna tem hauh lova a hmangaih chawi nun a tumna ala ni ta tho tho a nih hi. A hla hril hmangin a hmangaihna chu a nung reng ang, a tih ang takin thlanah mi ruang chu ţawih ral tawh mah se, Shakespeare-a thu leh hla erawh thihna meuh pawhin a ngam lo a. Keini chhuan liam hunah pawh a la nung zel dâwn zawk a lo ni e. 


No comments:

Post a Comment

𝐋𝐢𝐭𝐞𝐫𝐚𝐭𝐮𝐫𝐞-𝐚𝐡 𝐆𝐫𝐚𝐦𝐦𝐚𝐫 𝐚 𝐩𝐚𝐰𝐢𝐦𝐚𝐰𝐡 𝐞𝐦 ?

              Mihringin kawng engkima a mihring a nihna chi hrang hrang; lunglêng thei, lunghnûr ţ hin, thinrim ţ hin, lawma nui ţ hin etc...