Tuesday, May 10, 2022

𝐕𝐞𝐫𝐭𝐢𝐜𝐚𝐥 𝐄𝐱𝐩𝐫𝐞𝐬𝐬𝐢𝐨𝐧 𝐛𝐲 𝐁𝐞𝐥𝐥𝐚𝐦𝐲 𝐁𝐫𝐨𝐭𝐡𝐞𝐫𝐬

 


(Hmangaihna vawrtawp tarlanna hla duhawm, mipat hmeichhiat hmanna thianghlim ber chu!)

Hmangaihna chu mipa leh hmeichhe inkâra mipat hmeichhiatna, mihringin nuam a tawn theih sâng ber leh thûk ber, vawrtawp nun hmanga puan chhuahin a awm ţhin a. Mipa leh hmeichhe inhmangaihna thûk ber, mipat hmeichhiatna hmanga luang chhuak, sual leh bawlhhlawh tel hauh lova mihringin nawmna vawrtawp a tem dan chanchin hi, hla hmanga puang chhuak ngam leh a nihna ang taka phuah chhuak thiam Mizo zingah kan awm meuh lo a nih hi!  

Mipat hmeichhiatna lam hawi hla hril, Mizote’n thli chi hrang hrang kan neihte hmanga ka phuah hi ka han tarlang ve hrim hrim teh ang. He hla hril hi Sonnet (ababcdcdefefgg) rhyme scheme hmanga phuah a ni.

Musing Sonnet

Nipui tlai lam thaw lum vam hiam iang a,
A thaw lum sa huam huam mi chelh dingtu;
Nawmna vawrtawp thlipui an tleh lai a,
Kil tin aţanga min chhem nghing ţhintu!
Faifuk ri iang chhemdam thlifim tleh chuan,
Nawmna vawrtawp thinlung phurna siamin;
Huih chhoh thlifim bah nuaiha thleh chuan;
Hun hlimawm vawrtawp thleng tur an hril ţhin!
Telphawk thlipui a kâ ‘ţanga chhuakte’n,
Thinlung hmun kilkhawr fan chhuak zovin;
Hriatna thazam inphaman chho chiaite’n,
Nawm vanga thlarau khurhna hial thlenin,
Vahtlai thli iang a âwrâwl sângah tak,
Tisa ngaihtuahna ruak a thlen chhák!


Kan ţawng hausakzia i hmu thiam mai em? Kei tehlul hian kan ţawng hausakzia ka phuah chhuak thiam ngang lo a ni e. He khawvelah hian ka phâk ang china ka zawn kualnaah, Zofate anga thu tluang ziahna bik thumal leh, hla phuahna tur bik thumal nei hrang thlap, Hebrai-ho bak an awm ka hre mang tlat lo. Hla rua mawlmang leh hriat thiam awlsam, thlûk nêm no raih mai kan neihte hmanga, puan tah thiamin zei tak maia lal puan a tah ang thluama hmangaihna hla, nula leh tlangval inkâra thuhrûka awm an han phuah chhuakte hi zawng, a mawi a ni ngawt tawh lo. A thianghlim tel tlat tawh ţhin a nih hi!

Chu chanchin ngeia chu hranghlui unau zai thiam, Bellamy Brothers-te chuan Vertical Expression tih hla hmangin an rawn phuah chhuak ta a ni. Thawnthu lûnglênthlâk êm êm, tawnhriat azawnga duhawm ber leh ngaihawm ber chanchin ka han hrilh teh ang che. A hun thu hlaah chuan Khuangchawi thla niin, kum khat chhûnga thla bial ên ber ţum a ni a. Aizawl-ah pawh veng thlang tla tak, mi zawng zawng kawmthlangah, phul hmun zawl nuam taka in fal tak kawtah, ri mawi tumna hmanraw chikim nen mi kan fuankhawm a.  

Kawta lamtualah chuan nula leh tlangval rual, thla êng lawma rawn fuankhawmte chu ri mawi remin an lam dual dual a. Chung pungkhawm zingah chuan hmeichhe pakhat, thla mang vanglai taka hmar arsi êng ang maia langsâr fal nalh chu ka en reng a. A sam chuan a dar an vaw siau a, a mitmeng lian kel kawl, a mit hmul er mawi tak hmanga mi han melh zet chu, sawi fiah thiam rual loh tisa châkna hian ka pumin min fan chhuak nghal a ni ber!

Tisa châknain nâ taka mi fan chhuah mêk reng lai chuan, chu hmeichhe itawm lutuk chu ka lam panin a rawn kal ta hnáp hnáp mai le! Ka kiang a rawn thlen chuan, zei fahran hian mi rawn hnaihchilh a. Châkna avanga ka kut khur der der chu, a kut no tak chuan a rawn hum chat a. A thaw lum ham ham aţang chuan âw azawnga no nalh ber tih mai tur hian ka beng bulah, “Tisa châkna avanga ka pum khurh hlawk hlawk hma loh zawng, dimna tel hauh lova mi hrawm chungin mi han lampui rawh le” tiin mi rawn be ta sàp a! 

Chu sawmna ţawngkam mawi lutuk chuan ka timur zawng zawng fan chhuak nghalin, a âw thawpsát chuan muangchangin ka thisen zâmte a rawn bitum ta chat a. Ka thinlung kulh bang rinawm ka thisen varte chu tham lo taka rawn hneh zovin, ka thinlung chhûngrilah hneh hlado a rawn chham ta. Chutah zet chuan zep rual loha khawvela ka nihna sual ber chu, ka thinlungin chu hmeichhe duhawm lutuk hnár tur a chakna thahrui reng a neih lohna ngei chu a lo ni ta a ni. Mipa hi pa takin ka tlawm a, tlangval hi väl pap khawpin ka tlusawp ta nuaih mai a ni!

Kei hi eng lai maha lam thiam tia an sawi tur ka nih loh mai piahah, ka ke chheh hi a la han felhlel zui lehnghal a! Mahse, chu sawmna âw duhawm lutuk chu tuin nge hnar tura chakna thahrui sawm khawm thei tehlul ang? Khawvela mi chak ber pawh, chu sawmna âw lakah kher kher chuan dawl zawrin a zawr ngei dâwn si a. “Tisa châkna so sâng vawrtawp, hmulthi lam an din sáng sáng a, thinphu a inthum rawn tluk tluk avanga châkna nasat lutukin thlanfim hmanga min luan huh zaih zaih thlengin mi kuah la, mi han lampui teh le” tia sawmna âw ka’n hre zui zat phei chu! 

Tichuan, chu van lamtual tlafualah ngei chuan taksa insi chiala inkuah chungin kan lam dun ta a. A rim tui tak chuan ka hnâr a nam chëm chëm a, tui a kuam chhûnga awmze nei taka a fawn ang, tui fawn sâng tui fawn hniamin a zawm phei del del ang mai hian kan taksa chu, pumkhat ang mai hian lamtualah an fawn ta del del a. Chu hun dangdai taka chu hmeichhiain mi tawh danglam dan chu, leili hmanga han sawi chhuah thiam theih a ni mawlh lo! Suangtuahnain van ram a ngaihtuah a, van ram nawm turzia erawh a ngaihtuah phâk si lo ang hi a ni ber.

Kan lam rei tulh tulh a, kan duhthawh tulh tulh ta mai! Mei alhin Mercury a han hliau a, rei rial lova a rawn so bawrh bawrh ţhin ang hian, ri mawi fán raih chuan chhûngril bera tisa châkna a hliau kän mêk chu a han ţhawng tho ta a le! Tisa peng tinte chu an rawn insangmar zawt zawt a, tisa nêm lai takte pawh lung ang maiin an rawn ruh chho ta! Ri mawi tum ri a rang tial tial a, kan taksa insep dun dan pawh ţang chho tial tialin, a rang chho ta tulh tulh bawk! Thaw a rang tial tial a, thinphu inthum rawn ri pawh rang taka khuang ben ang maiin a ri ta dup dup mai! 

Thiam pawha ka inhriat loh lam dan chi hrang hrangte chuan, ka taksa chu awlsam takin an rawn thunun chho ta mawlh mawlh a. Chu lamtuala chatuan han hman mai châkna thinlung chu, eng thahrui mah hian a beng dai thei tawh lo. Mahse, a hun takah chu hmeichhia chuan lamtual aţang chuan mi kai hrang ta nalh a. Pindan lam panin min kai phei a, chu zan thla êng no nghial hnuaiah chuan pindan chhûnga kâwlphetha êng chu a hmet thim ta riai riai a, khumah chuan mi pawt mu ta a ni. 

Mihringin kan inthuam mawina thuamhnaw hlip thla a, saruaka mipat hmeichhiatna hman bawrh bawrh chu thil har a ni mawlh lo. Mipat hmeichhiatna hman khawloh chungchang thuah zawng, Hamlet-a hmanga Shakespeare-a’n, “Nay, but to live in the rank sweat of an enseamed bed. Stewed in corruption, honeying and making love over the nasty sty..” tia a nu a chhuahchhalna, Dungtawia’n (JF-a) mawi lutuk maia, “Hetia khum khata mut dun a, hnawmhnawk zinga tal a, êk lung nena vawk huang chhûnga zan tin mai inchhaih vel hi…” tia a lehlin, Hamlet-a nuin ngaithla zo ngam lova, “O, speak to me no more! These words like daggers enter in mine ears. No more, sweet Hamlet” tia tawp tura a ngen láwm láwmna bak, tisa châkna satliah hian lawmman hmuh tur a nei lo! 

Mahse, hmangaihnain mihring thuam hlip thla vek a, saruaka taksa, thinlung leh thlarau inhlan tawn chunga hmangaihna lipuia chen dun erawh, he khawvelah hian thil awlai leh awlsam tak a ni mawlh lova ni! Chu hmangaihna lipuia chen dunnaah erawh hmangaihna chu a mit a del zo a. Inhmangaihte pawhin thil âtthlâk duhawm ber ber an tih dunteah chuan, sualna hlimthla reng hmuh tur an nei tawh ţhin lo. As You Like It lemchan kal tlangin Shakespeare-a vekin, ‘The sight of lovers feedeth those in love’ tiin, inhmangaihte inhmangaihna vul mawi ber chuan, inhmangaih mêkte nun a chawm thau zawk hlauh ţhinzia min hrilh ta a nih hi. 

Pindan tukverh dârthlalang aţanga thla êng züng lo lut darh chiaite’n, khuma a sam darh niaia mu hmeichhia an han chhun zet chu, hmuh thianglo hmu ang mai ka ni zo ta! Hmangaihnaah chuan thuamhnaw an hnawk zo a, Pathianin mihring a siam tirh lai, ţha a tih êm êm saruak nun ngei kha hmangaihna vawrtawp thuam a lo ni ta! Van riai chunga mi melh pahin a bânin mi rawn ban a, khumah mi kuai mu ta riai riai mai.

“Duh tak, thangvana arsi leh thlate’n an mawhphurhna hlen a, hahchawl ve tawh tura vanthengreng pang leh lam pana mual an liam hma loh zawng, hmangaihna lipuiah mi chenpuiin chawlhzai reng rêl lo nang che aw” tiin, duhawm êm êma mi melh pahin mi ngen ta ngawih ngawih a! A mi ngenna chu a thianghlima a zahawm tel tlat avangin, chu ka hmeichhe hmangaih êm êm nen chuan, mihringa hriatna paruk awmte’n a ruala nawmna vawrtawp an tem hun dangdai berah duhthawh takin kan cheng dun ta a ni! 

Chu hun dangdai takah chuan kan inhmangaihna Thlapui chu tuipui kotlâng aţangin, zawi muangin chung lam panin a rawn chhuak paw riai a. Hmangaihna lipui dum kúk maite chu; hmangaihna êng zùng hrang hrangte chuan mawi takin an rawn kap darh ta chiai  a. Chung êng zùng hrang hrang tle sep septe chu, hmangaihna tui fawn chuan bung hrang hrangah chhuahin an fawn darh ta sáng sáng a! Hmangaihna tui fawn kâra êng zùng inchhawih hnuhnung apiangte chu, a hmasa aiin an duhawm zual ta emaw tih mai tur lah ni!

Chu hun duhawm zual lai tak chuan hmangaihna Nipui pawh awm hle hle thei lovin, kâwlkil atangin a rawn êng chhuak ve ta bawk! Hmangaihna thangvan chu chu rawng sen, a sen dâng leh rawng engte’n van kawngka rawn inhawng aţanga vante ropuina lo luangchhuak ang maiin an chei mawi ta! Hmangaihna tuipui rawng chu a rawn var tle ta chiai a, tuite pawh chu an fawn phe ta hlep hlep bawk. Hmangaihna ni zùng rawng danglam ang zelin an rawng pawh a inthlâk danglam zel a. 

Chu hmangaihna vawrtawp nun chu eng ţawngkam mah hian a sawi fiah zo lo. Hun bul intanna ang maiin a ropui hial ta ve ang! Chutah, Ni chu kâwlkilah hniam lam panin muangchangin a tawlh thla ta riai riai a, a êng ral ta. Hmangaihna Chhawrthlapui pawh muang fan raihin vanlaizawl panin a her hret hret a. Khawvel pum êna a duhawm lai ber hun ropui pawh, muangchangin a êng ral ta riai riai mai a lo ni.

Pathianin mipa leh hmeichhe inkâra inhmangaihna lan chhuahtirna hmanraw thûk leh ril ber, thianghlim leh duhawm ber min duansak hi, tun huna ţhangtharte chuan thil lawilo leh hnawmhne tluk chauhah chhuahin, inkhualtelemna hmanraw pakhat ve maiah an chhuah zo ta! Bellamy Brothers hla phuahte ang erawh a dan a dang zak, a thlûk a nêmin a ngaihtlâk a nuam hle. An âw country raih mai han ngaihthlâk hi chuan, hah hi a dam sáwng sáwng zel a nih hi. 

Vertical Expression.

When she asked me to dance I said, "I have two left feet."
And the she took my hand and whispered a song so sweet
And she said, "Hold me as close as you can 'til my bodies on fire."
It's just a vertical expression of horizontal desire.
So we moved like water bein' poured over polished steel
And I really can't translate the way she made me feel
And the music played on and the mercury just went higher
It's just a vertical expression of horizontal desire.
We did the samba, the mambo
The tango, the two-step while we romanced
And when the music got fast
We just held to each other and slow danced.
I took nothing for granted but I wished I could stay all night
And as we walked in to her place she reached out to dim the light
She said, "Dance with me darlin' 'til the moon and the stars retire."
It's just a vertical expression of horizontal desire.

No comments:

Post a Comment

𝐋𝐢𝐭𝐞𝐫𝐚𝐭𝐮𝐫𝐞-𝐚𝐡 𝐆𝐫𝐚𝐦𝐦𝐚𝐫 𝐚 𝐩𝐚𝐰𝐢𝐦𝐚𝐰𝐡 𝐞𝐦 ?

              Mihringin kawng engkima a mihring a nihna chi hrang hrang; lunglêng thei, lunghnûr ţ hin, thinrim ţ hin, lawma nui ţ hin etc...